فاطمه محرابی؛ علیرضا سپاسخواه
چکیده
به منظور تخمین پارامترهای نفوذ آب در مقیاس منطقه، مطالعه تغییرپذیری مکانی خصوصیات نفوذ آب در خاک ضروری است. بر پایه آزمایشهایی روی پساب تصفیه شده در حوضه آبریز باجگاه، این پژوهش به مقیاسبندی (scaling) پارامترهای نفوذ آب مدل دو جزئی فیلیپ و تحلیل تغییرپذیری مکانی خصوصیات نفوذ آب در خاک با استفاده از روشهای مقیاسبندی ...
بیشتر
به منظور تخمین پارامترهای نفوذ آب در مقیاس منطقه، مطالعه تغییرپذیری مکانی خصوصیات نفوذ آب در خاک ضروری است. بر پایه آزمایشهایی روی پساب تصفیه شده در حوضه آبریز باجگاه، این پژوهش به مقیاسبندی (scaling) پارامترهای نفوذ آب مدل دو جزئی فیلیپ و تحلیل تغییرپذیری مکانی خصوصیات نفوذ آب در خاک با استفاده از روشهای مقیاسبندی و زمینآمار پرداخته است. سی آزمایش نفوذ آب در یک الگوی تصادفی در منطقه مورد مطالعه با استفاده از استوانههای دوگانه اجرا شد. خصوصیات نفوذ آب منطقه، سرعت نفوذ پایه کمی را برای اکثر مکانها نشان میدهد (001/0 تا 178/0 سانتیمتر در دقیقه). مدل فیلیپ به عنوان یک مدل مناسب برای توصیف فرآیندهای نفوذ آب به دادههایاندازهگیری شده برازش شد. پارامترهای این مدل (ضریب جذب S و فاکتور انتقال A) تغییرات وسیعی در مکانهای آزمایشی نشان دادند. فاکتور مقیاسبندی بر اساس ضریب جذب αS و فاکتور انتقال Aα محاسبه و دادههای نفوذ آب مقیاسبندی شدند. نتایج نشان میدهد که مقیاسبندی با αA بهتر از مقیاسبندی با αS است. سپس، فاکتورهای بهینة αopt با استفاده از روش حداقل مربعات (گزینه Solver) به دست آمد و مقیاسبندی دادههای نفوذ آب تکرار شد. مقیاسبندی با استفاده از میانگینهای حسابی، هندسی، و هارمونیک فاکتورهای مقیاسبندی αS و αA نیز انجام شد. نتایج نشان میدهد که αopt و فاکتور مقیاسبندی αA، دادههای نفوذ آب را از دیگر فاکتورها مقیاسبندی مؤثرتر (مجموع مربع خطاهای کمتر) میکنند. نتایج این پژوهش نشان میدهد که منطقهی مورد مطالعه تغییرپذیری مکانی وسیعی دارد و نقشه تغییرات مکانی فاکتور مقیاسبندی αA با استفاده از نرمافزار ArcGIS نیز نشان میدهد که مقدار این فاکتور از مرکز به اطراف، با کم شدن مقدار رس خاک، افزایش مییابد.
علی دیندارلو؛ علیرضا سپاسخواه
چکیده
فرایند انتقال املاح از توزیع سرعت آب در محیط متخلخل خاک تأثیر میپذیرد و توزیع اندازه منافذ خاک از منحنی مشخصه آب خاک به کمک ضریب n یا نمای معادله منحنی مشخصه قابل پیشبینی است که میتواند در استنتاج توزیع سرعت آب در منافذ استفاده شود. در این مطالعه منحنی رخنه عناصر خنثی و غیر جذبی با استفاده از پارامترهای هیدرولیکی خاک برای ...
بیشتر
فرایند انتقال املاح از توزیع سرعت آب در محیط متخلخل خاک تأثیر میپذیرد و توزیع اندازه منافذ خاک از منحنی مشخصه آب خاک به کمک ضریب n یا نمای معادله منحنی مشخصه قابل پیشبینی است که میتواند در استنتاج توزیع سرعت آب در منافذ استفاده شود. در این مطالعه منحنی رخنه عناصر خنثی و غیر جذبی با استفاده از پارامترهای هیدرولیکی خاک برای چهار خاک با بافتهای مختلف شبیه‌سازی شد. برای ارزیابی شبیه‌سازی منحنی رخنه، نتایج آن با منحنی رخنه اندازهگیری شده، مقایسه شد. منحنی رخنه به دو پارامتر هیدرولیکی خاک بستگی دارد، یکی پارامتر توزیع اندازه منافذ خاک (n) است که این پارامتر از منحنی مشخصه آب خاک بهدست میآید و دیگری پارامتر مربوط به پیوستگی خلل و فرج(m, Pore connectivity) است. در این شبیه‌سازی مقادیر m برای خاکهای مختلف بین 2- و 5- تعیین گردید. همچنین درصد سیلت در نمونه خاکها، نقش مهمی در تعیین پارمتر پیوستگی خلل و فرج (m) داشته است. براین اساس معادلهای نیز بین میزان سیلت خاک و مقدار m برای خاکهای مختلف ارائه گردید.
محمدکاظم شعبانی؛ تورج هنر؛ علیرضا سپاسخواه
دوره 9، شماره 3 ، آذر 1387، ، صفحه 35-52
چکیده
با توجه به ارزش آب در کشاورزی و محدودیت این منبع مهم و حیاتی و وجود خشکسالی‌های متناوب در کشور، صرفهجویی در مصرف و استفادة بهینه از آب موجود امری ضروری است. هدف از این تحقیق بهینهسازی مصرف آب و الگوی کشت به کمک تکنیک کمآبیاری است. در این تحقیق، اثر درصدهای مختلف کاهش آب مصرفی در دوره‌های مختلف رشد بهعنوان سناریوهای ...
بیشتر
با توجه به ارزش آب در کشاورزی و محدودیت این منبع مهم و حیاتی و وجود خشکسالی‌های متناوب در کشور، صرفهجویی در مصرف و استفادة بهینه از آب موجود امری ضروری است. هدف از این تحقیق بهینهسازی مصرف آب و الگوی کشت به کمک تکنیک کمآبیاری است. در این تحقیق، اثر درصدهای مختلف کاهش آب مصرفی در دوره‌های مختلف رشد بهعنوان سناریوهای آبیاری بر الگوی کشت غالب (گندم، جو، برنج، چغندرقند، ذرت دانه‌ای، و ذرت علوفه‌ای) در منطقة درودزن استان فارس بررسی شد. پس از آن با استفاده از این اقدامات و تابع تولید، تابع هدف تعریف و در غالب یک مدل برنامه‌ریزی خطی بر اساس حداکثر کردن درآمد، طرح بهینه شد. نتایج مدل نشان میدهد که محصول مؤثر برای کشت اول سال زراعی، گندم و در کشت دوم سال زراعی، ذرت دانه‌ای است و سایر محصولات به نسبت‌های کمتری در بهینهسازی مصرف آب نقش دارند. از دیگر نتایج این تحقیق می‌توان به بررسی اثر محدودیت آب در دوره‌های مختلف رشد بر سطح زیر کشت گندم و ذرت دانه‌ای در کشت‌های اول و دوم اشاره کرد. نتایج این بررسی همچنین نشان میدهد که بهترین زمان جهت اعمال کمآبیاری برای گندم بهترتیب در اواخر دورة رویشی، دورة شکل‌گیری، و دورة رسیدن و برای ذرت دانه‌ای در دورة استقرار و دوره رسیدن است.
علی اصغر قائمی؛ محمد رفیع رفیعی؛ علیرضا سپاسخواه
دوره 7، شماره 3 ، آذر 1385، ، صفحه 41-52
چکیده
بشر همواره سعی کرده است محیط را با توجه به نیازهای خود کنترل کند. یکی از پدیده‌هایی که بشر همواره با آن مبارزه کرده سرمازدگی گیاهان است. یکی از عمده‌ترین روشهای مبارزه با این پدیده آبیاری بارانی است که اساس آن تأثیر گرم‌کنندگی پوشش یخ ناشی از آب پاشیده شده روی اندام‌های گیاهی است. به منظور بررسی تأثیر این روش، یک سیستم ...
بیشتر
بشر همواره سعی کرده است محیط را با توجه به نیازهای خود کنترل کند. یکی از پدیده‌هایی که بشر همواره با آن مبارزه کرده سرمازدگی گیاهان است. یکی از عمده‌ترین روشهای مبارزه با این پدیده آبیاری بارانی است که اساس آن تأثیر گرم‌کنندگی پوشش یخ ناشی از آب پاشیده شده روی اندام‌های گیاهی است. به منظور بررسی تأثیر این روش، یک سیستم بالادرختی خودکار در بخشی از باغ هلو و در قطعه‌ای به مساحت 1700 متر مربع در باجگاه (استان فارس) اجرا و تأثیر آن در مبارزه با سرمازدگی بررسی شد. قسمت دیگری از باغ به مساحت 1000 متر مربع به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. از آنجایی که مهم‌ترین نکته در این روش مدیریت صحیح آب مصرفی توسط آبپاش‌هاست از مدل FROSTPRO جهت تعیین شدت پاشش بهینة مورد نیاز استفاده گردید و با توجه به پارامترهای محیطی و گیاهی مقدار آب مصرفی به میزان 12 میلی‌متر بر ساعت به دست آمد که تأمین آن اساس طراحی سیستم را تشکیل داد. پس از آن، سیستم مجهز به سیستم کنترل خودکار گردید و طی سه واقعة سرمازدگی در بهار 1382 و سه واقعه سرمازدگی دیگر در بهار 83 مورد آزمایش قرار گرفت که در هر سه مورد در سالهای متوالی دما در بلوک شاهد به زیر دمای بحرانی تنظیم شده (5/1- درجة سانتی‌گراد) رسید در حالی که در بلوک تحت آبیاری دما در حدی بالاتر از دما بحرانی نگه داشته شد، در مقایسة دو تیمار نشان داده شده که در بلوک تحت آبیاری در سال 82 تنها 12 درصد و در بلوک شاهد 5/41 درصد شکوفه‌ها از بین رفتند و محصول درختان حفاظت شده 36 درصد بیشتر شد. نتایج حاصل از درصد شکوفه‌های زنده و همچنین تولید محصول بیشتر به علاوه اختلاف مشاهده شده بین دماهای ثبت شده نشانگر مؤثر بودن سیستم در پیشگیری از سرمازدگی درختان هلو در منطقة مورد مطالعه است.
علیرضا سپاسخواه؛ فیاض آقایاری؛ علیرضا توکلی
دوره 7، شماره 3 ، آذر 1385، ، صفحه 133-150
چکیده
با توجه به ضرورتهای موجود، در سالهای اخیر مدلهای فراوانی بسط و توسعه‌یافته است که با استفاده از آنها می‌توان میزان عملکرد محصول را پیشبینی کرد. یکی از این مدلها، مدلMEDIWY (Model for Estimation of Dryland and Irrigated Wheat Yield) است که برای گندم زمستانة رقم عدل در شرایط آبی و دیم و در شرایط آب و هوایی منطقة باجگاه در بخش آبیاری دانشگاه شیراز ...
بیشتر
با توجه به ضرورتهای موجود، در سالهای اخیر مدلهای فراوانی بسط و توسعه‌یافته است که با استفاده از آنها می‌توان میزان عملکرد محصول را پیشبینی کرد. یکی از این مدلها، مدلMEDIWY (Model for Estimation of Dryland and Irrigated Wheat Yield) است که برای گندم زمستانة رقم عدل در شرایط آبی و دیم و در شرایط آب و هوایی منطقة باجگاه در بخش آبیاری دانشگاه شیراز ارائه شده است. کاربرد گسترده‌تر آن برای ارقام دیگر و در شرایط متفاوت آب و هوایی نیاز به آزمون دارد. در پژوهش حاضر آزمون و اصلاح مدل MEDIWY برای گندم زمستانة رقم سبلان که دو منظوره (دیم و آبی) است در منطقة مراغه (استان آذربایجان شرقی) در سالهای81-79 انجام شد. با مقایسة آماری بین مقادیر محصول دانه برآورد شده و مقادیر مشاهده‌ای مشخص شد که مدل MEDIWY نتایج رضایت بخشی برای تیمارهای آبی نشان میدهد ولی نمیتواند نتایج قابل قبولی برای تیمارهای دیم رقم سبلان که رقمی دو منظوره است در منطقة مراغه نشان دهد. بنابراین، با افزایش ضریب آب سهلالوصول خاک از 65/0 به 90/0، مدل برای تیمارهای دیم اصلاح شد. بدین ترتیب مدل MEDIWY اصلاح شده توانست مقادیر قابل قبولی از محصول دانه، برای تیمار دیم را برآورد کند. همچنین مدل MEDIWY برای مواقعی که میزان بارش (بهاره و تابستانه تا زمان برداشت) بیش از حد معینی باشد احتمالاً به دلیل احتمال بروز بیماریهای گیاهی مانند زنگ گندم جواب رضایت بخشی از خود نشان نداد. مقدار این حد آستانه 140 میلی‌متر شناخته شد و مدل برای این منظور نیز اصلاح گردید. بدینترتیب، مدل اصلاح شده توانست برای گندم آبی و دیم سبلان در منطقة مراغه حتی در سالهایی که بروز بیماری احتمالاً باعث کاهش عملکرد می‌شود پیشبینی خوبی از میزان محصول ارائه کند. مدل MEDIWY اصلاح شده با استفاده از اطلاعات مربوط به رقم الموت ارزیابی شد و به طور کلی جواب رضایت بخشی نیز برای این رقم نشان داد.
علی اکبر صلح جو؛ سیدابراهیم دهقانیان؛ علیرضا سپاسخواه؛ محمود نیرومند جهرمی
دوره 6، شماره 4 ، اسفند 1384، ، صفحه 131-144
چکیده
فشردگی خاکهای زراعی به دلیل تأثیر منفی آن بر میزان رشد و نمو و تولید محصول موضوعی است با اهمیت که نیاز به بررسی دارد. در این تحقیق، تأثیر عملیات زیرشکن و دور آبیاری بر تولید چغندرقند در قالب طرح آماری اسپلیت بلوک بررسی شد. تیمار اصلی، دورآبیاری شامل سه دور 7، 10، و 14 روز و تیمار فرعی عملیات خاکورزی شامل استفاده از : 1- گاوآهن ...
بیشتر
فشردگی خاکهای زراعی به دلیل تأثیر منفی آن بر میزان رشد و نمو و تولید محصول موضوعی است با اهمیت که نیاز به بررسی دارد. در این تحقیق، تأثیر عملیات زیرشکن و دور آبیاری بر تولید چغندرقند در قالب طرح آماری اسپلیت بلوک بررسی شد. تیمار اصلی، دورآبیاری شامل سه دور 7، 10، و 14 روز و تیمار فرعی عملیات خاکورزی شامل استفاده از : 1- گاوآهن برگرداندار 2- زیرشکن به عمق 30-35 سانتیمتر + گاوآهن برگرداندار 3- زیرشکن بــه عمق 40-45 سانتیمتر + گاوآهن برگرداندار در سه تکرار بود. جهت تعیین تأثیر عملیات زیرشکن و دور آبیاری بر خواص فیزیکی خاک و عملکرد چغندرقند پارامترهای شاخص مخروط، جرم مخصوص ظاهری و درصد رطوبت خاک، میزان آب مصرفی، عملکرد، عمق نفوذ ریشه، قطر ریشه، درصد چند ریشهای شدن، و درصد قند چغندرقند اندازهگیری شد. نتایج نشان میدهد که زیرشکنی خاک باعث کاهش شاخص مخروط، جرم مخصوص ظاهری خاک و درصد چند ریشهای شدن و افزایش عمق نفوذ ریشه، قطر ریشه، و عملکرد چغندرقند می‌شود. با افزایش دور آبیاری، عملکرد چغندرقند کاهش و درصد قند افزایش می یابد. نتایج نشان میدهد که با زیرشکنی خاک به عمق 30-35 سانتیمتر و دور آبیاری 7 روز یک بار، بیشترین عملکرد چغندرقند حاصل می‌شود.
