عباس همت؛ سیدمجید عطایی
چکیده
یکی از مشکلات اساسی که کشاورزان در مرکز ایران برای کاشت مکانیزه کلزا (Brassica napus L.) در خاکهای حساس به سله با آن مواجه هستند، استقرار نامطلوب گیاه است. تحقیقات در مرکز ایران نشان داد که درصد سبز پنبه (گیاه دولپهای) در کاشت به روش مسطح در خاکهای انقباضی و حساس به سله را میتوان بدون سله شکنی، با انتخاب شیاربازکن دودیسکی و چرخ ...
بیشتر
یکی از مشکلات اساسی که کشاورزان در مرکز ایران برای کاشت مکانیزه کلزا (Brassica napus L.) در خاکهای حساس به سله با آن مواجه هستند، استقرار نامطلوب گیاه است. تحقیقات در مرکز ایران نشان داد که درصد سبز پنبه (گیاه دولپهای) در کاشت به روش مسطح در خاکهای انقباضی و حساس به سله را میتوان بدون سله شکنی، با انتخاب شیاربازکن دودیسکی و چرخ فشار رویه صاف لاستیکی، که منجر به ایجاد ترک طولی خاک در راستای خطوط کاشت می‌شود، بهطور معنیداری افزایش داد. در آن تحقیق مشخص نشده بود که آیا شیاربازکن یا چرخ فشار، موجب ایجاد ترک طولی در راستای خطوط کاشت شده بود. بر این اساس، آزمایشی در یک خاک لوم به‌منظور بررسی تأثیر دو نوع شیاربازکن (دودیسکی و کفشکی) و چهار نوع چرخ فشار (میان باز، رویه صاف لاستیکی آجدار، مخروطیشکلو با برجستگی مخروطیشکل میانی) بر ایجاد ترک طولی در راستای خطوط کاشت و استقرار گیاه به صورت آزمایش فاکتوریل همراه با خطی‌کار مجهز به شیاربازکن تک دیسکی به‌عنوان تیمار شاهد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار بررسی شد. در این آزمایش، فراسنجههای درصد ترک مؤثر (ترک ایجاد شده در راستای ظهور گیاهچهها)، شاخص استقرار، درصد سبز، و تعداد بوته در متر مربع قبل از زمستانگذرانی اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که برای تمام فراسنجهها، شیاربازکن دودیسکی میانگین بیشتری نسبت به کفشکی داشت. اثر چرخ فشار بر درصد ترک مؤثر و شاخص استقرار قبل از زمستانگذرانی معنیدار بود، ولی بر سایر فراسنجهها اثر معنیداری نداشت. از نظر درصد ترک مؤثر و استقرارگیاه، از چهار نوع چرخ فشار ارزیابی شده، چرخ‌های فشار با برجستگی مخروطیشکلمیانی و میان باز به‌ترتیب مؤثرترین و نامناسبترین چرخ فشار شناخته شدند. با توجه به نتایج این تحقیق میتوان توصیه کرد که ردیفکار مناسب برای کاشت کلزا در خاکهای حساس به سله باید مجهز به شیاربازکن دودیسکی و چرخ فشار با برجستگی مخروطیشکل میانی باشد؛ زیرا که اولی در ایجاد گودی (شیار) vـشکل و دومی در پایدار سازی آن نقش دارند. شیارهای vـشکل پایدار پس از آبیاری غرقابی و در مرحله انقباض خاک موجب ایجاد ترک طولی در کف شیار میشوند.
