بهزاد جمالی؛ کیومرث ابراهیمی
چکیده
پیشبینی کیفیت آب رودخانهها به‌منظور مدیریت مناسب حوضه آنها ضروری است، تا بتوان برای کنترل مقدار آلایندهها و رساندن آنها به حد مجاز گامهایی برداشت. در مقاله حاضر، قابلیت پیشبینی سریهای زمانی پارامترهای هدایت الکتریکی و کلر ایستگاه آستانه از رودخانه سفیدرود با استفاده از مدلهای خطی تصادفی بررسی شده است. ...
بیشتر
پیشبینی کیفیت آب رودخانهها به‌منظور مدیریت مناسب حوضه آنها ضروری است، تا بتوان برای کنترل مقدار آلایندهها و رساندن آنها به حد مجاز گامهایی برداشت. در مقاله حاضر، قابلیت پیشبینی سریهای زمانی پارامترهای هدایت الکتریکی و کلر ایستگاه آستانه از رودخانه سفیدرود با استفاده از مدلهای خطی تصادفی بررسی شده است. به‌منظور پیشبینی فصلی سریهای زمانی پارامترهای مذکور، از مدل خودهمبسته میانگین متحرک فصلی انباشته (SARIMA) استفاده شد. برای برازش این مدل از سریهای زمانی بین سالهای 1370 تا 1381، و به‌منظور صحت سنجی مدل از دادههای سالهای 1382 تا 1384 استفاده شد. ابتدا روند و ایستایی سریهای زمانی هدایت الکتریکی و کلر به‌ترتیب با آزمونهای من-کندال بررسی و پس از آن الگوهای فصلی 12 ماهه پس از تفاضلگیری مرتبه اول حذف شد. مدل‌سازی یک سری زمانی به‌طور کلی شامل سه مرحله است: شناسایی مدل، برآورد پارامترهای مدل، و کنترل تشخیصی. در مرحلةِ شناسایی، با استفاده از توابع خودهمبسته و خودهمبستةِ جزئی مدلهای مختلف SARIMA شناسایی و مدلی که کمترین مقدار ضریب آکائیک را داشت به‌عنوان بهترین مدل برازش داده شده انتخاب شد. پارامترهای مدل با استفاده از روش تخمین حداقل مربعات باقیماندهها برآورد شد. در مرحلة کنترل تشخیصی، مشاهده شد که باقیماندهء مدلها مستقل، همسان واریانس و دارای توزیع نرمال است. سریهای زمانی هدایت الکتریکی و کلر برای سالهای 1382 تا 1384 توسط مدلهای انتخاب شده پیشبینی شد. به‌منظورصحتسنجی مدل، میانگین و واریانس دادههای مشاهدهای و پیشبینی شده مقایسه شدند و اختلاف معنیداری بین آنها مشاهده نشد. ریشه خطای مربعات متوسط برای پارامترهای هدایت الکتریکی و کلر به‌ترتیب برابر 9/278 و 22/2 برآورد شد. به این ترتیب با اطمینان بالا میتوان روشمدلسازی SARIMA را برای پیشبینی مقادیر هدایت الکتریکی و غلظت کلر در ایستگاه آستانه از رودخانه سفیدرود پیشنهاد کرد.
