علیرضا توکلی؛ حسین بابازاده؛ فریبرز عباسی؛ حسین صدقی
چکیده
تغییرات مکانی و زمانی نفوذ، مدیریت سیستمهای آبیاری سطحی و به ویژه آبیاری جویچهای را پر هزینه، زمانبر و پیچیده میسازد. در آبیاری جویچهای، پارامترهای نفوذ برای دبیهای ورودی متفاوت، شکل هندسی جویچه و مقدار آب خاک، متغیر هستند و از اینرو ارائةرابطهای کلی برای نفوذ دشوار است. یکی از روشهای مناسب برای تعیین ...
بیشتر
تغییرات مکانی و زمانی نفوذ، مدیریت سیستمهای آبیاری سطحی و به ویژه آبیاری جویچهای را پر هزینه، زمانبر و پیچیده میسازد. در آبیاری جویچهای، پارامترهای نفوذ برای دبیهای ورودی متفاوت، شکل هندسی جویچه و مقدار آب خاک، متغیر هستند و از اینرو ارائةرابطهای کلی برای نفوذ دشوار است. یکی از روشهای مناسب برای تعیین رابطۀ کلی نفوذ، استفاده از مقیاسسازی است. در این مقاله نشان داده شده که به کمک آنالیز ابعادی و با استفاده از دادههای 12 آزمایش آبیاری جویچهای متفاوت که هر یک 15 نوبت تکرار شده است، رابطهای برای مقیاسسازی مشخصههای نفوذ آّب در خاک به دست آمده است. مقادیر R2و RMSE برای واسنجی رابطۀ پیشنهادی به ترتیب برابر 984/0 و 0199/0 محاسبه شد. علاوه بر این، پس از راست آزمایی رابطه استخراجی، مقدار بالای ضریب R2 (98/0>) و مقدار اندک آماره RMSE (01/0<) نشان از دقت مناسب مدل دارد. مقایسة این رابطه با روابط ارائه شده در پژوهشهای گذشته، به دو دلیل برتری رابطۀ حاضر را نشان میدهد: 1) نیاز به دادههای ورودی کمتر (دبی ورودی، عمق آب در جویچه، زمان آبیاری و زمان پیشروی)، و2) اندازهگیری آسانتر دادههای ورودی.
علیرضا توکلی؛ بهمن عبدالرحمنی
دوره 8، شماره 2 ، شهریور 1386، ، صفحه 79-92
چکیده
به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف تک‌آبیاری در مراحل مختلف رشد بر عملکرد کلزای بهاره و بهبود بهرهوری آب مصرفی، این تحقیق بر پایة طرح بلوکهای کامل تصادفی و به صورت اسپلیتپلات، در سه تکرار و به مدت دو سال (1381 و 1382) روی رقم پیشرفته کلزای بهاره PF.7015.91 (ساری‌گل) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به اجرا درآمد. کرت اصلی (مراحل ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف تک‌آبیاری در مراحل مختلف رشد بر عملکرد کلزای بهاره و بهبود بهرهوری آب مصرفی، این تحقیق بر پایة طرح بلوکهای کامل تصادفی و به صورت اسپلیتپلات، در سه تکرار و به مدت دو سال (1381 و 1382) روی رقم پیشرفته کلزای بهاره PF.7015.91 (ساری‌گل) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به اجرا درآمد. کرت اصلی (مراحل رشد) در سه سطح (S1 : مرحلة طویل شدن ساقه، S2 : مرحلة گل‌دهی و S3 : مرحلة پر شدن غلاف یا غلاف‌بندی) و کرت فرعی در چهار سطح (مقادیر آب تک‌آبیاری) I0 : شرایط دیم (بدون آبیاری)، I30 : آبیاری به میزان 30 میلیمتر، I60 : آبیاری به میزان 60 میلیمتر و I90 : آبیاری به میزان 90 میلیمتر در نظر گرفته شد. بهرهوری آب مصرفی (WP)1 و عملکرد دانه تعیین شد. نتایج نشان داد که در تولید دانه بین تیمارهای تک‌آبیاری، مراحل رشد، و تأثیرات متقابل تک‌آبیاری و مراحل رشد در سطح آماری یک درصد تفاوت معنی‌داری وجود دارد. تیمار تک‌آبیاری به میزان 60 میلیمتر در مرحلة گل‌دهی با دارا بودن متوسط 1071 کیلوگرم در هکتار نسبت به تک‌آبیاری 90 میلی‌متری تفاوت معنی‌داری ندارد. این تیمار دارای بالاترین میزان کارایی مصرف آب (WUE)2 (46/2 کیلوگرم بر میلیمتر آب مصرفی (تبخیر - تعرق واقعی))، بیشترین میزان بهرهوری آب آبیاری (WPI) 09/8 کیلوگرم بر میلیمتر و بیشترین مقدار بهرهوری مجموع آب آبیاری و بارش (WPI+P)79/4 کیلوگرم بر میلیمتر است و در شرایط وجود مقدار ثابت آب و امکان افزایش سطح زیر کشت، تیمار تک‌آبیاری به میزان 60 میلیمتر در مرحلة گل‌دهی با 28/4 کیلوگرم بر میلیمتر نسبت به تیمارهای دیگر برتری دارد. لذا در شرایط آزمایش یک نوبت آبیاری کلزای بهاره در مرحلة گل‌دهی به میزان 60 میلیمتر میتواند در افزایش معنی‌دار عملکرد محصول مؤثر باشد.
حمیدرضا سالمی؛ علیرضا توکلی
دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1386، ، صفحه 61-74
چکیده
به منظور بهبود بهرهوری آب آبیاری در تولید دانه ارقام برنج، پژوهشی طی دو سال زراعی 81-1380 و 82-1381 به صورت طرح آماری کرت‌های خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات شهید فزوه اصفهان اجرا شد. سه تیمار میزان آب آبیاری (کرت اصلی) شامل: غرقاب دائم با ارتفاع 5/3 سانتیمتر ...
بیشتر
به منظور بهبود بهرهوری آب آبیاری در تولید دانه ارقام برنج، پژوهشی طی دو سال زراعی 81-1380 و 82-1381 به صورت طرح آماری کرت‌های خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات شهید فزوه اصفهان اجرا شد. سه تیمار میزان آب آبیاری (کرت اصلی) شامل: غرقاب دائم با ارتفاع 5/3 سانتیمتر در تمام دورة فصل رشد (I1)، غرقاب دائم با ارتفاع 2/2 سانتیمتر در تمام دورة فصل رشد (I2)و تیمار غرقاب متناوب 5/1-0 سانتیمتر (I3)با هشت رقم و لاین برنج (کرت فرعی) شامل: گرده محلی، زایندهرود، سازندگی، حسنی شمال، 97-67، 113-67، 47-67 و 72-67 مد نظر قرار گرفتند. در دورة رشد و در پایان فصل رشد، عملکرد دانه و شاخص‌های بهرهوری آب برای تیمارهای آبیاری و ارقام مختلف برنج برآورد شد. حداکثر میزان بهرهوری آب مصرفی مربوط به رقم زایندهرود تحت تیمار I3 و به میزان 1/9 کیلوگرم به ازای هر میلیمتر آب است که نسبت به تیمار آبیاری I1 افزایشی برابر 82 درصد نشان میدهد، یعنی با 4/33 درصد کاهش آب مصرفی از طریق اصلاح مدیریت مصرف آب تنها 1/11 درصد افت عملکرد در واحد سطح اتفاق می‌افتد. همین رقم تحت تیمارهای دیگر آبیاری نیز نسبت به بقیه ارقام برتری دارد. بعد از این رقم، لاین 113-67،سازندگی و رقم محلی گرده بیشترین مقدار بهرهوری آب مصرفی را دارا هستند. با توجه به نتایج این پژوهش اعمال آبیاری غرقاب متناوب قابل توصیه است.
علیرضا سپاسخواه؛ فیاض آقایاری؛ علیرضا توکلی
دوره 7، شماره 3 ، آذر 1385، ، صفحه 133-150
چکیده
با توجه به ضرورتهای موجود، در سالهای اخیر مدلهای فراوانی بسط و توسعه‌یافته است که با استفاده از آنها می‌توان میزان عملکرد محصول را پیش‌بینی کرد. یکی از این مدلها، مدلMEDIWY (Model for Estimation of Dryland and Irrigated Wheat Yield) است که برای گندم زمستانة رقم عدل در شرایط آبی و دیم و در شرایط آب و هوایی منطقة باجگاه در بخش آبیاری دانشگاه شیراز ...
بیشتر
با توجه به ضرورتهای موجود، در سالهای اخیر مدلهای فراوانی بسط و توسعه‌یافته است که با استفاده از آنها می‌توان میزان عملکرد محصول را پیش‌بینی کرد. یکی از این مدلها، مدلMEDIWY (Model for Estimation of Dryland and Irrigated Wheat Yield) است که برای گندم زمستانة رقم عدل در شرایط آبی و دیم و در شرایط آب و هوایی منطقة باجگاه در بخش آبیاری دانشگاه شیراز ارائه شده است. کاربرد گسترده‌تر آن برای ارقام دیگر و در شرایط متفاوت آب و هوایی نیاز به آزمون دارد. در پژوهش حاضر آزمون و اصلاح مدل MEDIWY برای گندم زمستانة رقم سبلان که دو منظوره (دیم و آبی) است در منطقة مراغه (استان آذربایجان شرقی) در سالهای81-79 انجام شد. با مقایسة آماری بین مقادیر محصول دانه برآورد شده و مقادیر مشاهده‌ای مشخص شد که مدل MEDIWY نتایج رضایت بخشی برای تیمارهای آبی نشان میدهد ولی نمیتواند نتایج قابل قبولی برای تیمارهای دیم رقم سبلان که رقمی دو منظوره است در منطقة مراغه نشان دهد. بنابراین، با افزایش ضریب آب سهلالوصول خاک از 65/0 به 90/0، مدل برای تیمارهای دیم اصلاح شد. بدین ترتیب مدل MEDIWY اصلاح شده توانست مقادیر قابل قبولی از محصول دانه، برای تیمار دیم را برآورد کند. همچنین مدل MEDIWY برای مواقعی که میزان بارش (بهاره و تابستانه تا زمان برداشت) بیش از حد معینی باشد احتمالاً به دلیل احتمال بروز بیماریهای گیاهی مانند زنگ گندم جواب رضایت بخشی از خود نشان نداد. مقدار این حد آستانه 140 میلیمتر شناخته شد و مدل برای این منظور نیز اصلاح گردید. بدینترتیب، مدل اصلاح شده توانست برای گندم آبی و دیم سبلان در منطقة مراغه حتی در سالهایی که بروز بیماری احتمالاً باعث کاهش عملکرد می‌شود پیش‌بینی خوبی از میزان محصول ارائه کند. مدل MEDIWY اصلاح شده با استفاده از اطلاعات مربوط به رقم الموت ارزیابی شد و به طور کلی جواب رضایت بخشی نیز برای این رقم نشان داد.
بهروز عرب زاده؛ علیرضا توکلی
دوره 7، شماره 1 ، خرداد 1385، ، صفحه 99-110
چکیده
به منظور بهبود بهرهوری آب وارزیابی اقتصادی کم‌آبیاری در شالیزارها به روش خشکه کاری، آزمایشی بر پایة طرح بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکرار برای برنج رقم طارم در مدت دو سال زراعی (80-1379 و 79-1378)در مزرعة تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات برنج کشور، مازندران(آمل) به اجرا درآمد. تیمارهای هفتگانه آبیاری شامل مدیریت‌های مختلف غرقاب متناوب در مراحل ...
بیشتر
به منظور بهبود بهرهوری آب وارزیابی اقتصادی کم‌آبیاری در شالیزارها به روش خشکه کاری، آزمایشی بر پایة طرح بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکرار برای برنج رقم طارم در مدت دو سال زراعی (80-1379 و 79-1378)در مزرعة تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات برنج کشور، مازندران(آمل) به اجرا درآمد. تیمارهای هفتگانه آبیاری شامل مدیریت‌های مختلف غرقاب متناوب در مراحل رشد بود. برای تحلیل اقتصادی از روش بودجهبندی جزیی وشاخص نسبت درآمد ناخالص به هزینة تولید ومیزان سود خالص استفاده شد. در تجزیه وتحلیل اقتصادی مشخص شد که تیمار3T (تیماری که پس از گذشت 30روز از مرحلة بذرپاشی دارای ارتفاع آب متناوب (صفر تا 5 سانتیمتر) در طی دورة رشد است) دارای نسبت درآمد ناخالص به هزینة تولید برابر57/1 است وبا 25 درصد کاهش آب مصرفی نسبت به شاهد، تنها 8 درصد افت عملکرد دارد، وسود خالص به ازای واحد آب مصرفی آن نسبت به شاهد (تیماری که پس از گذشت 30 روز از مرحلة بذرپاشی دارای ارتفاع آب 5 سانتیمتر و غرقاب دائم در سرتاسر دورة رشد است) 4/19 درصد بیشتر است. میزان عملکرد برنج سفید تیمار 3T برابر 2017 کیلوگرم در هکتار است. بنابراین بر اساس نتایج این تحقیق، یکی از روشهای مدیریت آب در راستای ارتقای بهرهوری از آب کشاورزی وکسب سود بیشتر، استفاده ازبرنامه بهینه کم‌آبیاری در شیوه کشت خشکه‌کاری در مناطق مناسب است.
علیرضا توکلی
دوره 5، شماره 3 ، آذر 1383، ، صفحه 97-112
چکیده
وابستگی زراعت گندم دیم به مقدار و پراکنش بارش و لزوم دستیابی به حداکثر سود، اهمیت اجرای تحقیقاتی را در زمینة اعمال بهینه و سودآور آبیاری تکمیلی افزایش میدهد. بر همین اساس، در تحقیقی سه ساله (81-1378) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه، این امر در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی و بهصورت اسپلیت پلات با سطوح مختلف آب مصرفی ...
بیشتر
وابستگی زراعت گندم دیم به مقدار و پراکنش بارش و لزوم دستیابی به حداکثر سود، اهمیت اجرای تحقیقاتی را در زمینة اعمال بهینه و سودآور آبیاری تکمیلی افزایش میدهد. بر همین اساس، در تحقیقی سه ساله (81-1378) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه، این امر در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی و بهصورت اسپلیت پلات با سطوح مختلف آب مصرفی (متوسط سه سال شامل صفر،95 ، 151 و 207 میلیمتر) و مقادیر مختلف ازت (صفر، 30، 60،90 و120 کیلوگرم در هکتار ازت خالص) روی گندم دیم رقم سبلان بررسی شد. کل کود فسفره به میزان 30 کیلوگرم در هکتار در زمان کاشت و مصرف ازت به صورت تقسیط بوده است. آب مورد نیاز بر اساس رطوبت خاک در تیمار آبیاری کامل با استفاده از دستگاه رطوبت سنج ترایم محاسبه و تأمین میشد. بر اساس نتایج به دست آمده از طریق بودجهبندی جزیی، تحلیل نهایی و تعیین بهرهوری آب مصرفی و با توجه به تابع درآمد و در شرایط مختلف قیمت آب و آبیاری، تیمار 95 میلیمتر آب مصرفی به همراه 60 کیلوگرم در هکتار ازت خالص، بهرغم 20 درصد عملکرد کمتر نسبت به آبیاری تکمیلی کامل، حداکثر کارآیی مصرف آب را در اضافه تولید نسبت به شرایط دیم (1/20 کیلوگرم بر میلیمتر) داشته است و ضمن امکان افزایش سطح تحت آبیاری بهینه به میزان 180 درصد، با ایجاد حداکثر سود خالص در حدود 74 درصد به مقدار کل تولید دانه گندم افزوده است. تیمار بهینه آبیاری تکمیلی تا زمانی میتواند توصیه شود که هزینة آب و آبیاری کمتر از 2857 ریال برای هر متر مکعب آب مصرفی، یا نسبت قیمت آب و آبیاری به قیمت فروش محصول (PW/PC) کمتر از 5/2 باشد.
