نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• احمد حیدری

پ‍‍ژوهشگر، بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی همدان

چکیده

به منظور بررسی تأثیر مدیریت بقایای گیاهی و عمق شخم برعملکرد گندم وحاصلخیزی خاک،  آزمایشی به مدت چهار سال (1378-1381) در مزرعه تحقیقاتی لک لک مرکز تحقیقات کشاورزی همدان با خاکی دارای بافت لوم‌ رسی‌سیلتی انجام شد. دراین تحقیق از چهار مدیریت بقـایای ذرت  شـامـل: 1) خـرد کـردن بقـایـا بـا سـاقه خردکن 2) خردکردن بقایا با دیسک 3) خردکردن بقایا با روتیواتور و 4) خارج کردن بقایا و دو عمق شخم با گاوآهن برگرداندار (خاک‌ورزی مرسوم) شامل: 1) 20 سانتیمتر و 2) 30 سانتیمتر استفاده شد. مدیریتهای بقایا و عمقهای شخم در هشت تیمار ترکیب و به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مقایسه شدند. مدیریت بقایای گندم شامل برگرداندن بقایا به خاک با شخم زدن زمین با گاوآهن برگرداندار (به عمق 25-20) در کلیه کرتها بود. تناوب ذرت‌ دانه‌ای- گندم ‌آبی دو بار طی چهار سال تکرار شد.  به منظور ارزیابی دستگاهها (ساقه خردکن، دیسک، و روتیواتور) در خرد کردن ساقه‌های به جا مانده از برداشت ذرت دانه‌ای، درصد خردشدگی بقایای ذرت اندازه‌گیری شد. برای بررسی روند تغییرات کربن آلی خاک، این شاخص در سه مرحله
(1- فروردین 1378، قبل از کاشت ذرت 2- مرداد 1379، بعد از برداشت گندم 3- تیر 1381، بعد از برداشت گندم) اندازه‌گیری شد. همچنین عملکرد و اجزای عملکرد گندم و عملکرد دانه ذرت تعیین شد. بر اساس نتایج حاصل، دستگاه ساقه خردکن ذرت نسبت به دو دستگاه دیگر (دیسک و روتیواتور) تأثیر بهتری در خرد کردن ساقه‌های ذرت نشان داد. همچنین معلوم شد که بعد از گذشت حدود 18 ماه، در کرتهایی که بقایای ذرت به خاک برگردانده شده بود. کربن آلی خاک حدود 2/7 درصد افزایش یافته است. در حالی‌که در کرتهایی که بقایای ذرت خارج شده بود کربن آلی خاک تغییری پیدا نکرده است. همچنین بعد از  گذشت حدود چهار سال آشکار شد که در کرتهایی که بقایای ذرت و گندم به خاک برگردانده شده بود کربن آلی خاک در حدود 25 درصد و در کرتهایی که بقایای ذرت خارج و تنها بقایای گندم با خاک مخلوط شده بود کربن آلی خاک حدود 16 درصد افزایش یافته است. تأثیر مدیریت بقایای گیاهی و عمق شخم بر عملکرد گندم و دانه ذرت معنی‌دار نشد اما عملکرد گندم در سال 1381 نسبت به سال 1379 معنی‌دار بود و حدود 40 درصد افزایش یافت.

20.1001.1.26454531.1383.5.2.6.5

عنوان مقاله [English]

The Effects of Crop Residue Management and Tillage Depth on Wheat Yield and Soil Organic Matter in Corn-Wheat Rotation

چکیده [English]

A four - year field experiment (1999-2002) was conducted on a silty clay loam soil at Laklak research field of Hamedan to determine the effects of crop residue management and plowing depth on soil fertility and wheat yield in a maize-wheat rotation. In this investigation, four corn residue managements were used consisting of 1) Stalk shredding by maize stalk shredder 2) Stalk shredding by disk  3) Stalk shredding by rotivator  4) removal of corn residue and two levels of plowing depth (20 and 30cm). Corn residue managements and plowing depths were combined in eight treatments. A factorial experiment based on randomized complete block design was used with three replications. Wheat residue were incorporated in soil by plowing to the depth of 20-25 cm in all plots. To evaluate the efficiency of shredding implement, percentage of chopped stalks were calculated. To study the C organic changes, this index was measured in three stages (1-13 Apr 1999, 2-17 Aug 2000 and 3-12 Jul 2002). Wheat yield and its components (spike/m², number of grain per spike and kernel weight) and corn grain yield were determined. The results showed that machine type had significant effect on precentage of chopped stalks. Maize stalk shredder had higher shredding content than the other two machines (disk and rotivator). Also after four years, incorporation of corn - wheat residue increased C organic about 25% and incorporation of wheat residue and removal of corn residue increased C organic about 16%. It was also found, wheat yield and corn grain yield were not affected by residue management or plowing depth, but wheat yield in 2002 increased about 40% compared to 1999.

کلیدواژه‌ها [English]

• Corn
• Crop residue management
• Soil organic matter
• Tillage
• Wheat