نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل
چکیده
کمبود آب و رقابت گیاهان برای استحصالآن، باعث بروز مشکلات جدی در زمینه آبیاری و تأمین آب مورد نیاز گیاهان شده است. به طوری که افزایش تولید با حداقل مقدار آب یکی از مهمترین چالشهای دهههای آینده به ویژه در کشورهای با محدودیت منابع آب و خاک خواهد بود. با توجه به محدودیت منابع آب درکشور، کاهش تلفات آب آبیاری و افزایش راندمانهای آبیاری یکی از اصول اساسی در توسعه کشاورزی پایدار به شمار میآید. بنابراین، جهت بهبود روشهای آبیاری و استفادة صحیح از منابع آب کشور، اولین گام در بالا بردن راندمانهای آبیاری ارزیابی سیستمهای آبیاری موجود است. برای ارزیابی راندمان آبیاری جویچهای (شیوه آبیاری غالب منطقه) تحت مدیریتهای مختلف دولتی و خصوصی در دشت مغان، اقدام به انتخاب قطعات زراعی با کشتهای محصول چغندرقند و ذرت گردید. سپس مقادیر حجم جریان ورودی، رواناب خروجی، رطوبت خاک قبل و بعد از آبیاری، عمق توسعه ریشه و عمق نفوذ آب در خاک اندازه‌گیری و بر اساس آنها مقادیرراندمانهای کاربرد آب و کفایت آب آبیاری در هر یک از قطعات انتخابشده تعیین گردید. نتایج نشان میدهد که متوسط راندمانهای آبیاری در اکثر مزارع مطالعه شده نسبت به عوامل متعددی از قبیل مدیریت مزرعه، طول و شیب قطعات، خصوصیات فیزیکی خاک، نوع محصول و عوامل دیگر متغیر است. حداقل راندمان کاربرد آب در مزرعه ذرت 9/6 و حداکثر آن 4/93و به طور متوسط 45 درصد براورد شده‌است. متوسط راندمان کاربرد آب در مزرعه ذرت تحت مدیریت بخش دولتی 9/24 درصد و در مزرعه ذرت تحت مدیریت بخش خصوصی 3/65 درصدبه دست آمده است. همچنین حداقل راندمان کاربرد آب در مزرعة چغندرقند 8/7 و حداکثر آن 5/84و به طور متوسط 2/49 درصد محاسبه شد. متوسط راندمان کاربرد آب در مزرعه چغندرقند تحت مدیریت بخش دولتی 7/62 درصد و در مزرعه چغندرقند بخش خصوصی 6/35 درصد براورد شد. بر اساس مقادیر به دست آمده از این پژوهش، قسمت عمده تلفات به صورت نفوذ عمقی بوده و مدیریت آبیاری در مزرعه نقش بسزایی در جلوگیری از تلفات آب آبیاری داشته است. بیتوجه بودن به خصوصیات خاک و کمبود رطوبت خاک در ناحیة توسعة ریشه، شیب زمین، طول قطعات آبیاری و نامناسب بودن زمان شروع آبیاری با نیاز آبی گیاه، سبب افزایش تلفات آب در مزارع شده‌است.
عنوان مقاله [English]
Evaluation of Furrow Irrigation Efficiency under Different Management in Moghan Region
چکیده [English]
The shortage of fresh water and growing competition for clear water makes less water available for agriculture production. The great chalange for the coming decades will be the task of increasing food production with less water, particularly in countries with limited water and land resources. Therefore, increasing of irrigation efficienciy and decreasing of water losses are important factores in agricultural development. Evaluation of different irrigation management and their performance is essential for improving of irrigation water application. In this research, on-farm furrow irrigation efficiencies under different management and different crops such as sugarbeet and corn were measured in some parts of Moghan region. After selection of the irrigation plots (for two selected crops) and measurment of water discharge, runoff rates, soil moisture befor and after irrigation, rooting depth and wetted soil depth, different irrigation efficiencies were determined. The results showed that irrigation efficiencies vary extremely with respect to farmers management, length and slope of plots, physical characteristics of soils, crop and other factors. The minimum irrigation application efficiency for corn was about 6.9% and the maximum of that was 93.4% and on average was 45%. The average irrigation application efficiency for corn under governmental management was 24.9% and the average of that for corn under farmers management was 65.3%. Also the minimum irrigation application efficiency for sugarbeet was about 7.8% and the maximum of that was 84.5% and on average was 49.2%. The average irrigation application efficiency for sugarbeet under governmental management was 62.7% and the average of that for sugarbeet in farmers management was 35.6%. The study showed that losses to deep drainage were substantial and improvement of irrigation management can reduce water losses.
کلیدواژه‌ها [English]
- Furrow irrigation
- Governmental and Farmers Management
- Irrigation Efficiencies
- Irrigation management
)