اکرم حاتم؛ محمدجواد منعم؛ علی باقری
چکیده
امروزه کیفیت زندگی بشر به صورت مستقیم تحت تأثیر چگونگی برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب است. سهم عمده‌ای از این منابع برای مصارف کشاورزی استفاده می‌شود و شبکه‌های آبیاری و زهکشی نقش بسزایی در استفادۀ بهینه از آن دارند. از ساخت اولین شبکه‌های آبیاری سال‌ها می‌گذرد و عملکرد بیشتر آن‌ها به دلایل مختلف پایین است، از این رو بهسازی ...
بیشتر
امروزه کیفیت زندگی بشر به صورت مستقیم تحت تأثیر چگونگی برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب است. سهم عمده‌ای از این منابع برای مصارف کشاورزی استفاده می‌شود و شبکه‌های آبیاری و زهکشی نقش بسزایی در استفادۀ بهینه از آن دارند. از ساخت اولین شبکه‌های آبیاری سال‌ها می‌گذرد و عملکرد بیشتر آن‌ها به دلایل مختلف پایین است، از این رو بهسازی شبکه‌های آبیاری موجود برای بهبود عملکرد آن‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد. به دلیل پیچیدگی مسائل شبکه‌های آبیاری و وجود تعاملات و وابستگی بین اجزای آن، بهبود عملکرد آن‌ها، نیاز به یک نگاه جامع، سیستمی، و آینده‌نگر دارد. یکی از ابزارهای مدیریتی برای این منظور، علم پویایی سیستم است. اخیراً رویکرد پویایی سیستم‌ها در بهسازی شبکه‌های آبیاری به کار گرفته شده است. با توجه به نتایج مثبت حاصل از به کارگیری این روش، مدل موجود پویایی سیستم بهسازی شبکة آبیاری قزوین که در آن صرفاً بهسازی فیزیکی شبکه و کنترل تقاضای آب بررسی شده بود، با توجه به اهمیت نقش مشارکت کشاورزان و ارتقای مدیریت شبکه، تکمیل شد تا دامنۀ گسترده‌تری از عوامل مؤثر بر عملکرد شبکه مورد توجه قرار گیرد. در این تحقیق علاوه بر مسائل فیزیکی، مسائل مدیریتی و اجتماعی نیز از طریق اعمال سیاست‌های مختلف جهت بهسازی بررسی شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که با ادامۀ روند جاری، وضعیت عملکرد شبکۀ آبیاری قزوین در آینده وخیم‌تر خواهد شد و به میزان حدود 10 درصد در افق سال 1399 کاهش خواهد یافت. همچنین نشان داده شده است که با اجرای سیاست‌های مختلف شامل: بهبود فیزیکی و مدیریتی شبکه و افزایش مشارکت کشاورزان می‌توان عملکرد شبکه را ارتقاء بخشید. اثر‌گذاری سیاست‌های مختلف در افق سال 1399 متفاوت است بدین معنا که سیاست‌های بهبود فیزیکی و مدیریتی به ترتیب به میزان 5 و 3 درصد و افزایش مشارکت کشاورزان با بیشترین تأثیر به میزان 14درصد موجب بهبود عملکرد شبکه خواهند شد.
