نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 ترتیب دانشجوی دکتری گروه آبیاری و زهکشی دانشگاه تهران
2 استادیار موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی
3 دانشیار گروه آبیاری زهکشی دانشگاه تهران
چکیده
یکی از مسائل عمده در پیشبینی کارایی سامانههای آبیاری، تغییرات زمانی ویژگیهای خاک از جمله مشخصات هیدرولیکی آن است. در این تحقیق، برای بررسی تغییرات زمانی ویژگیهای هیدرولیکی یک خاک لوم رسی در اثر آبیاری با آب شور و سدیمی، ده نوبت آبیاری با دور هفت روز با آب حاوی کلرید سدیم با SAR و EC به ترتیب 32 و 12 دسی زیمنس بر متر اجرا و سه آزمایش نفوذپذیری به ترتیب در آبیاریهای سوم، ششم و دهم اندازهگیری شد. مقایسة مقادیر نفوذ تجمعی و سرعت نفوذ در سه نوبت اندازهگیری نشان داد که نفوذپذیری خاک به دلیل افزایش سدیم و پراکندگی خاکدانهها به شدت کاهش مییابد. برای شبیهسازی رفتار خاک در اثر آبیاریهای متوالی با آب شور و تخمین پارامترهای هیدرولیکی تأثیرگذار، از مدل ریاضی HYDRUS-1D استفاده شد. قبل از تخمین ویژگیهای هیدرولیکی خاک، جهت آگاهی از میزان حساسیت پارامترهای هیدرولیکی، آزمون حساسیت اجرا شد. آزمون آآآآآسمسیبتسیبتحساسیت نشان داد که نفوذ تجمعی به ترتیب نسبت به هدایت آبی اشباع (Ks)، پارامتر شکل n ، و رطوبت اشباع (qs) حساس است. با عنایت به محدودیت دادههای اندازهگیریشده و حساسیت مدلهای ریاضی در تخمین تعداد زیادی پارامتر به روش معکوس، و با توجه به همبستگی بالای پارامترهای Ks و n در فرمول وانگنوختن، با وجود حساسیت بیشتر مدل به n در مقایسه باqs، فقط Ks و qs در بهینهسازی بررسی شدند. اجرای مدل در مرحلة اول، برای تخمین معکوس Ks به تنهایی و در مرحلة دوم برای تخمین همزمان Ks و qs انجام شد. در هر مرحله، سایر ویژگیهای هیدرولیکی خاک از مدل ROSETTA تعیین شدند. نتایج اجرای مرحلة اول نسبت به مرحلة دوم مدل، همخوانی بیشتری با مقادیر اندازهگیریشده در هر آبیاری نشان داد. نتایج این تحقیق نشان داد که روش معکوس در صورت وجود دادههای کافی میتواند روشی مناسب برای براورد ویژگیهای هیدرولیکی و تغییرات زمانی آنها باشد. همچنین، دادههای مزرعهای نفوذ تجمعی در آبیاری سوم و ششم به خوبی با معادلة فیلیپ برازش یافت، اما دقت آن در آبیاری دهم چندان مناسب نبود.
عنوان مقاله [English]
Evaluating Temporal Variations of Soil Hydraulic Conductivity Using Inverse Optimization Technique
چکیده [English]
One of the common causes that make unexpectedly low irrigation system efficiency, is temporal variations of soil hydraulic properties. In this study, the effect of saline and sodic irrigation water was investigated on infiltration rate in a clay loam soil. Ten weekly irrigations were carried out using water with electrical conductivity and SAR of 12dS/m and 32, respectively. The cumulative infiltration rate was measured on the third, sixth and tenth irrigation events using blocked end furrows. Results showed that infiltration rate was significantly decreased during the three irrigations as indicated above. Decreasing in infiltration rate was due to structural disaggregating caused by sodium. The temporal variations of soil hydraulic properties were estimated using inverse option of HYDRUS-1D model. Due to limitation in estimating several parameters simultaneously, we performed a sensitivity analysis and found that saturated hydraulic conductivity (Ks), van Genuchten n, and saturated water content (qs) were the most sensitive soil hydraulic parameters. Therefore, two scenarios were used to estimate the temporal variations of soil properties. First, only Ks and in a second run both Ks and qs were estimated simultaneously. The results showed that optimized Ks values decreased with time and it was somewhat difficult to optimize Ks and qs simultaneously. Agreement between measured and calibrated cumulative infiltration was satisfactory. As a conclusion, with present enough measured data, inverse technique can be a suitable method for estimating soil hydraulic properties. We also used Philip's equation to fit the measured cumulative infiltration data. The agreement between measured and predicted infiltration data by Philip's equation was relatively satisfactory during the third and sixth irrigations and somewhat weak during the tenth irrigation round.
کلیدواژهها [English]
- Cumulative Infiltration
- HYDRUS-1D Model
- Inverse Technique
- Saturated hydraulic conductivity
1-12.
15-16. (in Farsi)