نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان

چکیده

کمبود آب یکی از مهمترین عوامل محدود کننده توسعه سطح زیر کشت چغندر قند در استان اصفهان است. ازسوی دیگر، با توجه به مصرف قابل توجه آب در دورة رشد رویشی این گیاه، استفاده کارآمدتر از منابع آبی موجود ضرورت بیشتری می یابد. یکی از راه های کاهش مصرف آب ، مدیریت مناسب آبیاری در مزرعه است. به همین منظور، شش تیمار به مدت دو سال در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوتر آباد واقع در شرق استان اصفهان به شرح زیر مطالعه شد: 1- کاشت یک ردیفه، فاصلة خطوط کاشت 50 سانتیمتر، آبیاری از طریق تمام جویچه ها 2- کاشت یک ردیفه، فاصلة خطوط کاشت 50 سانتیمتر، آبیاری جویچه ها به صورت یک در میان متناوب
3- کاشت یک ردیفه، فاصله خطوط کاشت 60 سانتیمتر، آبیاری از تمام جویچه ها 4- کاشت یک ردیفه، فاصلة خطوط کاشت 60 سانتیمتر، آبیاری جویچه ها یک در میان متناوب
5- کاشت دو ردیفه، فاصلة خطوط کاشت در طرفین جویچه 50 سانتیمتر و فاصلة خطوط کاشت روی پشته 40 سانتیمتر 6- کاشت دو ردیفه، فاصله خطوط کاشت در طرفین جویچه 60 سانتیمتر و فاصله خطوط کاشت روی پشته 40 سانتیمتر. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین مقدار آب مصرفی به میزان 22693 و 15300 مترمکعب در هکتار به ترتیب مربوط به تیمارهای شمارة 2 و 6 است. بیشترین عملکرد ریشه به میزان 85/45 تن در هکتار در تیمار شماره 5 به دست آمد. در همین تیمار بیشترین عملکرد قند ناخالص و قند قابل استحصال به ترتیب به میزان 88/6 و 78/4 تن در هکتار مشاهده شد که ناشی از زیادتر بودن عملکرد ریشه در تیمار مذکور بوده است. در مجموع،تیمارهای کشت دو ردیفه نسبت به یک ردیفه، به علت بیشتر بودن بازده مصرف آب برای عملکرد ریشه و قند در تیمارهای کشت دو ردیفه نسبت به یک ردیفه و همچنین سهولت بیشتر آبیاری در این تیمارها نسبت به تیمارهای یک ردیفه، این دو روش کاشت می تواند قابل توصیه باشد.

1-    خرمیان، م.1381. بررسی‌ اثر کم آبیاری به روش جویچه ای یک در میان بر عملکرد ذرت دانه ای در شمال خوزستان. مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی. 11، 101-91.
2-    خواجه عبداللهی، محمد حسن و علیرضا سپاسخواه،‌ 1375. بررسی اقتصادی آبیاری جویچه ای یک در میان با دوره های مختلف برای ذرت، خلاصه مقالات نخستین گرد همایی علمی، کاربردی اقتصاد آب، تهران، معاونت امور آب وزارت نیرو. صفحات 6 و 7.
3-    سپاسخواه، علیرضا 1375. کم آبیاری به روش جویچه ای یک در میان. مجموعه مقالات هشتمین سمینار کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، مقاله شماره 15. صفحات 291 الی 305.
4-      Aujla, M. S., C. J. Singh, K. K. Vashist, and B. S. Sandhu, 1991. Evaluation of methods for irrigation of cotton (Gossypium hirsutum) in a canal-irrigated area of South West Punjab, India, Arid soil research and rehabiliation. 5 (3):
225-234.
5-      Doorenbos, J., and A. H. Kassam, 1979. Yield response to water, FAO Irrigation and Drainage paper No. 33, Rome, Italy, pp. 141-144.
6-      Doorenbos, J., and W. O. Pruitt, 1977. Guidelines for predicting crop water requirements, FAO Irrigation and Drainage paper No. 24, Rome, Italy, 144p.
7-      Graterol, Y. E., D. E. Eisenhauer, and R. W. Elmore, 1993. Alternate-furrow irrigation for soybean production, Agricultural Water Management, 24 (2): 133-145.
8-      Longenecker, D. E., E. L. Thaxton, and P. J. Lyerly, 1969. Variable row spacing of irrigated cotton as a means for reducing production costs and conserving water, Agronomy Journal, 61 (1): 101-104.
 
9-      Musick, J. T., and D. A. Dusek, 1974. Alternate-furrow irrigation of fine textured soils, Trans. Of the ASAE, 17 (2): 289-294.
10-    Stone, J. F., J. E. Garton, B. B. Webb, H. E, Reeves, and J. Keflemariam, 1979. Irrigation water conservation using wide-spaced furrows, Soil. Sci. Soc. Am. J., 43 (2): 407-411.