نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مکانیک ماشینهای کشاورزی دانشگاه گیلان

2 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس

3 عضو هیات علمی موسسه تحقیقات برنج کشور

چکیده

نقش انرژی در توسعه و کارایی کشاورزی بسیار با اهمیت است. در سال­های گذشته مصرف انرژی، به­ویژه سوخت‏های فسیلی و کودهای شیمیایی در کشاورزی افزایش چشمگیری داشته است و انرژی وارد شده در واحد سطح برای تولید محصول بسیار بیش از گذشته شده است. عوامل اصلی افزایش مصرف انرژی در بخش کشاورزی، افزایش جمعیت، محدودیت زمین‏های قابل کشت، ارزان بودن سوخت و کود، و افزایش سطح زندگی و توقعات مردم است.  در این مقاله، انرژی مورد نیاز در بخش کشاورزی به ویژه کشت محصول برنج و تبدیل شلتوک به برنج سفید بررسی می­شود وضمن تعیین چگونگی محاسبه انرژی مصرفی و تولیدی در کشت محصول برنج و عوامل مؤثر بر آن، شاخص کارایی انرژی (نسبت انرژی خروجی به انرژی ورودی) در دو روش کشت سنتی و نیمه مکانیزه برای تولید برنج در استان گیلان  محاسبه شده است.داده­های مورد نیاز با بررسی­های میدانی و مصاحبه به دست آمده و انرژی مصرفی در دو روش سنتی و نیمه مکانیزه تولید برنج رقم خزر و همچنین شاخص کارایی انرژی محاسبه و تعیین شده است. نتایج بررسی‏ها نشان می­دهد که روش نیمه مکانیزه از نظر کارایی انرژی نسبت به روش سنتی کاراتر است. کل انرژی مورد نیاز برای تولید شلتوک و تبدیل آن به برنج سفید در هر هکتار ازیک رقم برنج متداول در استان گیلان برای دو روش سنتی و نیمه مکانیزه با احتساب آب مصرفی به ترتیب 7/72488 و 8/68633 مگاژول و شاخص کارایی در دو روش سنتی و نیمه مکانیزه به ترتیب 09/2 و 21/2 است. بنابراین با توجه به کارا بودن و کم هزینه بودن روش نیمه­مکانیزه باید اعتبارات لازم را برای کشاورزان و صاحبانکارخانه­هایبرنجکوبی جهت خرید ماشین‏آلات مورد نیاز و اصلاح ساختار فراهم کرد.

بی نام. 1378.گزارش وضعیت تولید برنج در استان گیلان (1378- 1377). سازمان جهاد کشاورزی. استان گیلان.
2-پیمان، م. 1378.ماشینها و سیستمهای تبدیل شلتوک به برنج سفید در ایران و جهان. ششمین گردهمایی برنج کشور. کرج.
3- کوچکی،ع. 1368. سیر انرژی در اکوسیستمهای کشاورزی. انتشارات جاوید.
4- علیزاده، م. ر. 1380.بررسی و مقایسه میزان ضایعات در روشهای مختلف برداشت برنج. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی موسسه تحقیقات برنج کشور. رشت. شماره 662/80.
5- علیزاده، م. ر. 1378.مقایسه دو روش نشاکاری سنتی و مکانیزه برنج. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی موسسه تحقیقات برنج کشور. رشت، شماره 745/78، 14 ص.
6-Anon. 2001. Asia environment outlook.chap. 5. www.adb.org/aeo/pub/.
7-Bowers, W.1992. Agricultural field equipment, Energy in farm production, Energy  in world agriculture. FAO Database.
8- Gajaseni, G. 1994. Energy analysis wetland rice system in Thailand. in: Agriculture, ecosystems and environment. 52, 173-178.
9- Hunt, D. R. 1983. Farm power & machinery management. 8th Ed. Iowa State University Press. Ames. Iowa.
10- Kennedy, S.2001. Energy use in american agriculture. Sustainable energy term paper. www.web.mit.edu/energylab/proceeding.
11- Mittal, V. K., Mittal, J. P. and Dhawan, K. C.1985. Research digest on energy requirements in agricultural sector. Coordinating cell. Punjab agricultural university. Ludhiana.
12- Pimentel, D., Pimentel, D. and Machan, M. K. 1999. Energy use in agriculture: An  overview.http://dspace.library.cornell.edu/retrieve/229/Energy.
13- Shrestha, B. L. 1998.Energy analysis in selected crop in Nepal.AIT thesis, No
AE- 8815, 34-35.