نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیارگروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکده مهندسی آب و خاک، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
2 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه مهندسی آبیاری و آبادانی
3 عضو هیأت علمی سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
چکیده
آبیاری جویچهای در اراضی کشاورزی با خاک قابل فرسایش و شیب زیاد باعث فرسایش و تلفات خاک از سطح جویچهها و ایجاد مسائلی از قبیل کاهش میزان نفوذ آب می‌شود. اخیراً محققان کاربرد مادة شیمیایی پلی اکریل آمید (PAM) را به صورت محلول در آب جهت کنترل فرسایش و تلفات خاک از جویچهها و افزایش نفوذ آب پیشنهاد کرده‌اند. به منظور بررسی اثر این ماده، آزمایشی با استفاده از آزمون فاکتوریل در طرح بلوک‌های تصادفی شامل سه جریان ورودی 6/0 ، 8/0 و 0/1 لیتر در ثانیه به جویچه و دو تیمار PAM به ترتیب 5 پی‌پی‌ام، 10پی‌پی‌ام و تیمار شاهد با سه تکرار در زمینی بدون کشت از مزرعة تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام گرفت. آزمایشها در خاک لومی سیلتی در جویچههایی به طول 140 و عرض 75/0 متر و با شیب طولی 1 درصد در دو نوبت آبیاری انجام شد که در آبیاری اول تیمار PAM اعمال و اثر آن بر میزان تلفات خاک از جویچه بررسی شد و در آبیاری دوم تیمار PAM اعمال نگردید و تنها تأثیر تیمار در آبیاری نوبت اول بر فرسایش و تلفات خاک از جویچه، بررسی شد. تیمار 10پی‌پی‌ام اثر مطلوبی از نظر کنترل تلفات خاک و افزایش میزان نفوذ داشته است. در این آزمایش مشخص شد که افزودن PAM در آب آبیاری میزان تلفات خاک را از جویچه حدود 78 درصد کاهش و میزان کل نفوذ در جویچه را حدود 46 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش میدهد. در آبیاری دوم بدون کاربرد تیمار PAM میزان تلفات خاک از جویچه حدود 55 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش نشان میدهد. نتایج تجزیة و تحلیل آماری تأثیر PAM را بر میزان نفوذ و تلفات خاک از جویچه نشان میدهد به این ترتیب که ترکیب تیمار 10 پی‌پی‌ام و جریان ورودی 6/0 لیتر در ثانیه از لحاظ کاهش تلفات خاک از جویچه و ترکیب تیمار10 پی‌پی‌ام و جریان ورودی یک لیتر در ثانیه از لحاظ افزایش میزان نفوذ در سطح 5 درصد معنیدار هستند.
)