نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی (استادیار پژوهش) بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان

2 استادیار گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار گروه مهندسی خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

4 عضو هیئت علمی(استادیار پژوهش) مرکز ملی تحقیقات شوری ایران، یزد

چکیده

در مناطق خشک و نیمه خشک، کمبود آب و کاهش کیفی منابع آب و خاک از عوامل اصلی کاهش تولید محسوب می‌شوند. در چنین شرایطی، کاربرد روش کم‌آبیاری و استفاده از آب‌های نامتعارف در کشاورزی دو راهبرد مدیریتی مهم جهت تعدیل شرایط تنش آبی پنداشته می‌شود. در این راستا، پژوهش حاضر به منظور بررسی کارآیی مصرف آب  و عملکرد گندم تحت شرایط شوری و کم‌آبی به مدت دو سال زراعی (81-80
و 82-81) در شمال شهرستان گرگان (آق قلا) به اجرا در آمد. چهار سطح مقدار آب شامل 50
(W1) ،
75(W2)، 100(W3)و 125 (W4) درصد نیاز گیاه به عنوان عامل اصلی و چهار سطح شوری شامل
5/1
(S1) ، 5/8  (S2)، 5/11(S3) ، و 2/14 (S4) دسی‌زیمنس بر متر به عنوان عامل فرعی با سه تکرار در یک آزمایش کرت‌‌‌‌‌‌های خرد شده به صورت طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی بررسی شد. نتایج نشان داد که با استفاده از روش­های کم آبیاری و همچنین کاربرد آب‌های شور زهکش‌ها برای آبیاری گندم حجم قابل توجهی آب غیر شور ذخیره می­شود به طوری­که کارآیی مصرف آب و عملکرد کاهش معنی‌داری نداشتند. توزیع شوری در نیمرخ خاک نشان داد، کاربرد آب شور موجب افزایش شوری خاک در زمان برداشت گندم می­شود. در تیمار S4 و در عمق40 سانتی­متری شوری خاک از 4 دسی‌زیمنس بر متر در زمان کاشت به 5/7 دسی‌زیمنس بر متر در زمان برداشت افزایش یافت. ولی باران‌های پاییزه موجب تعدیل این روند در اوایل رشد گندم شده به طوری که در شروع فصل بعدی در تیمار فوق شوری خاک به 8/5 دسی‌زیمنس بر متر کاهش یافت.

عنوان مقاله [English]

Water Use Efficiency of wheat Under Salinity and Water Stress Conditions

Ayers, R. S. and Westcot, D. W. 1985. Water quality for agriculture. Irrigation and Drainage. Paper 29. Rev.1. FAO, Rome.
2-Deju, Z. and Jingwen, L. 1993. The water-use efficiency of winter wheat and maize on a salt - affected soil in the Huang Huai Hai river plain of China. Agri. Water Manage. 23, 67-82.
3-Doorenbos, J. and Kassam, A. H. 1979. Yield response to water. Irrigation and Drainage. Paper 33. FAO, Rome.
 
کارآیی مصرف آب گندم تحت شرایط شوری و کم‌آبی
 
4-Doorenbos, J. and Pruitt, W. O. 1977. Guidelines for prediction crop water requirements. Irrigation and Drainage. Paper 24. FAO, Rome.
5-Feng, G. L., Meiri, A. and  Letey, J. 2003a. Evaluation of a model for irrigation management under saline conditions: I. Effects of plant growth. Soil Sci. Soc. Am. J. 67,71-76. 
6-Feng, G. L., Meiri, A. and Letey, J. 2003b. Evaluation of a model for irrigation management under saline conditions: II. Salt distribution and rooting pattern effects. Soil Sci. Soc. Am. J. 67, 77-80. 
7-Gajeri, P. R. and Prihar, S. S. 1983. Effect of small irrigation amounts on the yield of wheat. Agri. Water manage. 6, 31-41.
8-Gulati, H. S. and Murty, V. V. N. 1979. A model for optimal allocations of canal water based on crop production function. Agri. Water Manage. 2 (1): 79-91.
9-Guera, A. F. and Antonini,  J. C. D. 1996. Time for stopping irrigation on wheat crop. Pesquisa  Brasilia. 31(11):823-828.
10-Homaee, M., Feddes, R. A.  and Dirksen, C. 2002. A macroscopic water extraction model for non-uniform transient salinity and water stress. Soil Sci. Soc. Am. J. 66,  1764-1772.
12-Khanjani, M. J. and Busch, J. R. 1982. Optimal irrigation water use from probability and cost benefit analysis. TRANS. of the ASAE. 25 (4): 961-965
13-Khosla, B. K. and R. K. Gupta. 1997. Response of wheat to saline irrigation and drainage. Agri. Water Manage. 32, 285 -291.
14-Maas, E. V. 1986. Salt tolerance of plants. Application Agri. Res. 1, 12-26.
15-Maas, E. V. 1990. Crop salt tolerance. ASAE. Monograph, 71. 262-304.
16-Maas, E. V. and Hoffman, G. J. 1977. Crop salt tolerance current assessment. J. Irrig. and Drain. Div. ASCE. 103 (IR2): 115-134.
17-Maas, E. V. Poss, J. A. and Hoffman, G. J. 1986. Salinity sensitivity of sorghum at three growth stages. Irrig.  Sci. 7, 1 -11.
18-Maas, E. V., Scott, M. L., Francois, L. E. and Grieve, C. M. 1994. Tiller development in salt-stressed wheat. Crop Sci. 34, 1594-1603.
19-Meiri, A. 1984. Plant response to salinity: Experimental methodology and application to the field. In: Soil salinity under irrigation, process and management. Ecological studies, Vol. 51. Springer. Berlin, 284-297.
20-Minhas, P. S. and Gupta, R. K. 1993a. Conjunctive use of saline and non saline waters. Response of wheat to initial salinity profiles and salinisation patterns. Agri. Water Manage.  23, 125-137.
21-Minhas, P. S. and Gupta, R. K. 1993b. Conjunctive use of saline and non saline waters. III. Validation of applications of transient model for wheat. Agri. Water Manage.  23, 149-160.
22-Osman, A. Al-Tahir, Al-Nabulsi, Y. A. and Helalia, A. M. 1997. Effects of water quality and frequency of irrigation on growth and yield of barley. Agric. Water Manage. 34: 17-24.
23-Parra, M. A. and Romero, G. C. 1980. On the dependence of salt tolerance of beans on soil water matric potential. Plant and Soil. 56, 3-16.
24-Rhoades, J. D., Kandidah, A. and Mashali, A. M. 1992. The use of saline waters for crop production. Irrigation and Drainage. Paper 48. FAO, Rome.
25-Sepaskhah, A. R. and Boersma, L. 1979. Shoot and root growth exposed to several levels of matric potential and NaCl induced osmotic potential of soil water. Agronomy J. 71, 746-752.
26-Shannon, M. C. 1997. Adaptation of plants to salinity. Advances in agronomy. 60,75-120.
27-Singh, G., Singh, P. N. and Bhushan, L. S. 1980. Water use and wheat yields in northern India under different irrigation regimes. Agri. Water manage.
3, 107-114.
28-Solomon, K. H. 1983. Irrigation uniformity and yield theory. Ph.D. dissertation. Agricultural and Irrigation Engineering Dept. Utah State University, Logan.
29-Stewart, J. I., Danielson, R. E., Hank, R. J., Jackson, E. B., Hagan, R. M. Pruitt, W. O., Franklin, W. T. and Riley, J. P. 1977. Optimizing crop production through control of water and salinity levels in the soil. Utah water Lab. PRWG 151-1. Utah. Logan.
30-Stewart, J. I. and Hagan, R. M. 1973. Functions to predict effects of crop water deficits. J. Of Irrig. and Drain. Div. ASCE. 99 (IR4):421-439.
31-Vaux, H. J. Jr. and Pruitt, W. V. 1983. Crop-water production functions, In: Hillel, D. (Ed.). Advances in irrigation. Vol. 2. Academic Press, Inc. NY.