علی خسروانی؛ هدایت اله رحیمی
دوره 6، شماره 4 ، اسفند 1384، ، صفحه 113-130
چکیده
گندم مهمترین محصول زراعی استان فارس است. سطح زیرکشت آن در این استان در سال زراعی 82-1381 درحدود 483095 هکتار و میزان تولید 1941335 تن گندم بوده است. با کاهش ضایعات گندم در مرحلة برداشت، امکان افزایش قابل توجهی درتولید وجود دارد. هر ساله بخش قابل توجهی از گندم مورد نیاز کشور از خارج تأمین میشود، درحالی که مقدار زیادی از این محصول در ...
بیشتر
گندم مهمترین محصول زراعی استان فارس است. سطح زیرکشت آن در این استان در سال زراعی 82-1381 درحدود 483095 هکتار و میزان تولید 1941335 تن گندم بوده است. با کاهش ضایعات گندم در مرحلة برداشت، امکان افزایش قابل توجهی درتولید وجود دارد. هر ساله بخش قابل توجهی از گندم مورد نیاز کشور از خارج تأمین میشود، درحالی که مقدار زیادی از این محصول در مراحل مختلف به صورت ضایعات از دسترس خارج میشود. بنابراین اولین قدم جهت برنامهریزی برای کاهش ضایعات گندم، برآورد مقدار ضایعات و شناسایی عوامل مؤثر بر آن است. در یک طرح نمونهگیری چند مرحلهای، تعداد 68 مزرعه در حین برداشت محصول با کمباین، در سال 1379 در سه شهرستان مرودشت، اقلید، و داراب در استان فارس به طور تصادفی انتخاب و بررسی شد. با پلاتگذاری در این مزارع در هنگام برداشت گندم با کمباین و تکمیل پرسشنامه از کشاورز و رانندة کمباین، اطلاعات لازم به دست آمد. در این تحقیق، اثر عواملی چون مشخصات مزرعه، زمین،کمباین، راننده، و کشاورز در تلفات در قسمتهای مختلف کمباین شامل: تلفات دماغه، تلفات کوبنده، تلفات الک و غربال، و تلفات طبیعی بررسی شد. تلفات به طور جداگانه در هر قسمت با جمعآوری دانههای ریخته شده و توزین آنها اندازهگیری و بر حسب هکتار محاسبه و عوامل مؤثر بر این افت و دلایل آن بررسی شد. نتایج نشان میدهد که میانگین کل ضایعات گندم در مرحلة برداشت در استان فارس 8/4 درصد تولید است. بیشترین مقدار این ضایعات مربوط به افت دماغه کمباین (68 درصد) و بعد از آن به ترتیب افت طبیعی، افت الک و غربال، افت کوبنده و افت کیفی است. از جمله عوامل مؤثر برضایعات کل گندم در مرحله برداشت را میتوان زمان کاشت گندم، تعدد قطعات زمین، آشنایی کشاورز با کار کمباین، فرسوده بودن کمباینها، نوع کشت، میزان عملکرد محصول، نامناسب بودن سرعت دورانی چرخ فلک با سرعت پیشروی کمباین، ارتفاع شانة برش، سواد رانندة کمباین، نامناسب بودن کمباینهای موجود برای ارقام پر محصول، ایجاد پشته در مزرعه جهت آبیاری کرتی، و آموزش ناکافی کشاورز و راننده کمباین دانست. از بین عوامل فوق به جز تعدد قطعات زمین و عمر کمباین، بقیه موارد با آموزش رانندگان کمباین و کشاورزان و اعمال مدیریت صحیح و نظارت در برداشت و معاینة فنی کمباینها قابل پیشگیری است. همچنین تسطیح و یکپارچه سازی اراضی و خارج کردن کمباینهای فرسوده باعث کاهش ضایعات گندم میشود.
