نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس

2 عضو هیأت علمی دفتر بررسی های اقتصادی طرح های تحقیقاتی کشاورزی فارس، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس

چکیده

گندم مهمترین محصول زراعی استان فارس است.  سطح زیرکشت آن در این استان در سال زراعی 82-1381 درحدود 483095 هکتار و میزان تولید 1941335 تن گندم بوده است.  با کاهش ضایعات گندم در مرحلة برداشت، امکان افزایش قابل توجهی درتولید وجود دارد.  هر ساله بخش قابل توجهی از گندم مورد نیاز کشور از خارج تأمین می­شود، درحالی که مقدار زیادی از این محصول در مراحل مختلف به صورت ضایعات از دسترس خارج می­شود.  بنابراین اولین قدم جهت برنامه­ریزی برای کاهش ضایعات گندم، برآورد مقدار ضایعات و شناسایی عوامل مؤثر بر آن است.  در یک طرح نمونه­گیری چند مرحله­ای، تعداد 68 مزرعه در حین برداشت محصول با کمباین، در سال 1379 در سه شهرستان مرودشت، اقلید، و داراب در استان فارس به طور تصادفی انتخاب و بررسی شد.  با
پلات­گذاری در این مزارع در هنگام برداشت گندم با کمباین و تکمیل پرسشنامه از کشاورز و رانندة کمباین، اطلاعات لازم به دست آمد.  در این تحقیق، اثر عواملی چون مشخصات مزرعه، زمین،کمباین، راننده، و کشاورز در تلفات در قسمت­های مختلف کمباین شامل: تلفات دماغه، تلفات کوبنده، تلفات الک و غربال، و تلفات طبیعی بررسی شد.  تلفات به طور جداگانه در هر قسمت با
جمع­آوری دانه­های ریخته شده و توزین آنها اندازه­گیری و بر حسب هکتار محاسبه و عوامل مؤثر بر این افت و دلایل آن بررسی شد.  نتایج نشان می­دهد که میانگین کل ضایعات گندم در مرحلة برداشت در استان فارس 8/4 درصد تولید است.   بیشترین مقدار این ضایعات مربوط به افت دماغه کمباین (68 درصد) و بعد از آن به ترتیب افت طبیعی، افت الک و غربال، ‌افت کوبنده و افت کیفی است.  از جمله عوامل مؤثر برضایعات کل گندم در مرحله برداشت را می­توان زمان کاشت گندم، تعدد قطعات زمین، آشنایی کشاورز با کار کمباین، فرسوده بودن کمباین­ها، نوع کشت، میزان عملکرد محصول، نامناسب بودن سرعت دورانی چرخ فلک با سرعت پیشروی کمباین، ارتفاع شانة برش، سواد رانندة کمباین، نامناسب بودن کمباین­های موجود برای ارقام پر محصول، ایجاد پشته در مزرعه جهت آبیاری کرتی، و آموزش ناکافی کشاورز و راننده کمباین دانست.  از بین عوامل فوق به جز تعدد قطعات زمین و عمر کمباین، بقیه موارد با آموزش رانندگان کمباین و کشاورزان و اعمال مدیریت صحیح و نظارت در برداشت و معاینة فنی کمباین­ها قابل پیش­گیری است.  همچنین تسطیح و یکپارچه سازی اراضی و خارج کردن کمباین­های فرسوده باعث کاهش ضایعات گندم می­شود.

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Wheat losses for a Combine Harvesting in Fars Province

Andrews,S. B., Siebenmorgen, T. J., Vories, E. D. and Lower, D. H. 1993. Effects of combine operating parameters on harvest loss and quality in rice. Trans. of the ASAE. 36(6): 1599-1607.
2- Behroozi Lar, M., Hassan Pour, M., Sadegh Nejad, H., Asadi, A., Khosravani, A., and Saati, M. 1995. Combine losses of cereals (National Project). Agricultural Research and Education Organization. Agricultural Engineering Research Institute. Final Research Report. 107pp. (In Farsi)
3- Behnia, M. 1998. Wheat and bread of people. Sonboleh. No. 97. (In Farsi)
4- Fouad, H. A., Tayel, S. A., and Hadad, Z. E. 1990. Performance of two different types of combines in harvesting rice in Egypt. AMA. 21(3): 17-22.
5- Hamid Nejad, M. 1998. Economical evaluation of wheat losses from harvesting to marketing in Yazd province. Department of Economical Evaluation of Agricultural Research Projects. Center of Agricultural Scientific Documents and Information. Agricultural Research and Education Organization. (In Farsi)
6- Jaafari, S.  M., Omidi, A., Hashemi, A., Shabani, M., and Maghsoud Zadeh, M.  1998. Measuring of loss and yield in different wheat cultivars. Agricultural Organization of Fars Province.  Technology Department.  Mechanization Unit. (In Farsi)
7- Keshavarz, A., Kamali, M., Dehghani, A., Hamid Nejad, M., Sadri, B., and Mohsenin, M.  2001.  Project of increasing yield and production of irrigated and rainfed yield in Iran.  Ministry of Jihqad - e -  Agriculture. (In Farsi)
8- Khosravani, A.  1999.  Evaluation of combine losses of cereals in Fars province.  Agricultural Research and Education Organization.  Deputy of Agricultural Extention.  Extentional Pub. (In Farsi)
9– Mohd, A.  A., Omar, A.  R., Mutasim, E.  A.,  and Mamou, I.  D.  1997.  On farm evaluation of combine harvester losses in the Gezira Scheme in the Sudan.  AMA.  28 (2): 23-25.
10- Sheraddin, B., and Ghulan, J.  1991.  Influence of timing and date of harvest on wheat grain losses. AMA.  22(2): 56-58, 62.
11- Sing, K.  N., Mishra, T.  N., Pathak, D.  K., Singh, B.,  and Reddy, P.  1991.  Optimum replacement time of combine harvesters.  AMA.  22(4): 37-41