نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• حمیدرضا سالمی

استادیار بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان

چکیده

کنترل ناصحیح و بی­دقتی در تنظیم و توزیع جریان در شبکه‌های مدرن تاکنون موجب پایین آمدن راندمان توزیع و به‌دنبال آن بروز مشکلاتی در بهر‌ه‌برداری اقتصادی از شبکه‌های آبیاری شده است.  نظر به اهمیت موضوع ارزیابی سامانه‌های کنترل جریان، در این مطالعه دو سامانة کنترل از نوع نیرپیک (شبکة آبیاری زاینده‌رود اصفهان) و طراحی دفتر عمران اراضی ایالات متحده (شبکه آبیاری درودزن فارس) بررسی و سازه‌های مناسب از لحاظ هیدرولیکی توصیه شده است.  ضمن بازدیدهای مکرر از این دو شبکه، با استفاده از آلبوم‌ها و پلان نقشه‌های طراحی، تعدادی از ساختمان‌های تنظیم سطح آب و سازه‌های تنظیم جریان به‌عنوان سازه‌های نمونه انتخاب گردیدند.  بده واقعی، یعنی همان بده تحویلی به مزارع، با بده اسمی مقایسه شد.  افت انرژی در ساختمان‌های کنترل جریان (دریچه‌های مدول نیرپیک از نوع C2, L2, XX2، دریچه‌های C.H.O،‌ دریچه‌های آمیل، آویو، کشویی و سرریزهای نوک اردکی) برای محدوده‌ای مشخص از بده کانال‌ها اندازه‌گیریو با افت انرژی مجاز که با استفاده از روابط تئوری افت انرژی بده به‌دست آمده، مقایسه شد.  در این مطالعه، از مشخصه‌های کی­دو و خطای نسبی به‌منظور تجزیه و تحلیل استفاده شده است.  نتایج نشان می‌دهد که تفاوت مقادیر بده اسمی و مقادیر بده واقعی در شبکة درودزن در سطح احتمال 5 درصد (05/0P£) معنی‌دار است.  این تفاوت در شبکة زاینده‌رود معنی‌دار نیست.  با توجه به معنی‌دار نبودن تفاوت مقادیر بده اسمی و بده واقعی و مقادیر کمتر خطای نسبی در شبکة زاینده‌رود، دریچه‌های مدول نیرپیک به‌عنوان برترین سازه تنظیم جریان معرفی شدند.  همچنین، دریچة آمیل و سرریزهای نوک اردکی به‌لحاظ داشتن حداقل درصد خطای نسبی و معنی‌دار نشدن تفاوت افت انرژی مجاز و افت انرژی اندازه‌گیری شده،  به‌عنوان برترین تنظیم‌کننده‌های سطح آب پیشنهاد شدند.

20.1001.1.26454531.1393.15.1.7.4

عنوان مقاله [English]

Hydraulic Performance of Water Level Regulators and Off-take Structures in Zayandeh Rud and Doroodzan Networks

چکیده [English]

Administrative regulations for water flow decrease distribution efficiency and effect the economical operation of irrigation networks. Complications in distribution systems and the decrease in availability of water require study of the hydraulic performance of existing flow control structures. Control systems designed by Neyrpic (Zayandeh Rud network) and USBR (Doroodzan network) were investigated and suitable hydraulic structures were considered. The Neyrpic modules and CHO gates were used as intakes. Amil and Avio gates, static weir and sliding gate were chosen as water level regulator structures. The delivered flow rate and energy loss were analyzed for these systems and the nominal and actual flow rates to farmers were compared. Energy loss in the flow control structures (XX2, L2, C2, C.H.O, Amil, Avio, static weir and sliding gates) were measured at different flow rates and compared with allowable loss values calculated using energy loss-flow rate relationships. This analysis combined with the relative error(er) and x² allowed assessment of the most accurate and suitable system for delivering water from off-takes and water level regulators. A significant difference (p £ 0.05) was found for the flow rate in Doroodzan network, but not in the Zayandeh Rud network. Considering these results and the low error values for Zayandeh Rud network, the XX2, L2, C2 gates are recommended for discharge regulation. Amil gates and duckbill weirs are also recommended because of the minimum error and insignificant head loss in these structures.

کلیدواژه‌ها [English]

• Flow control structures
• Hydraulic performance
• Irrigation network