تکنولوژی مواد غذایی
علیرضا قدس ولی؛ جلال محمدزاده
چکیده
برنج (Oryza sativa L) پس از گندم دومین غله مهم در دنیا به حساب می‌آید. دانه برنج و فرآورده‌های بهدست آمده از آن تقریباً 40 درصد غذای مورد نیاز نیمی از مردم جهان را تشکیل می‌دهند. به منظور جایگزینی روش‌های نوین و کم خطر در انبار کردن دانههای غلات همراه با حفظ کیفیت آن، در این تحقیق اثر غلظت گاز ازن و مدت زمان ازن‌دهی روی برخی ویژگی‌های ...
بیشتر
برنج (Oryza sativa L) پس از گندم دومین غله مهم در دنیا به حساب می‌آید. دانه برنج و فرآورده‌های بهدست آمده از آن تقریباً 40 درصد غذای مورد نیاز نیمی از مردم جهان را تشکیل می‌دهند. به منظور جایگزینی روش‌های نوین و کم خطر در انبار کردن دانههای غلات همراه با حفظ کیفیت آن، در این تحقیق اثر غلظت گاز ازن و مدت زمان ازن‌دهی روی برخی ویژگی‌های دانۀ برنج واریتۀ فجر بررسی شد. این ویژگی‌ها عبارت بودند از: مدت زمان پخت، میزان از دست دادن مواد جامد، جذب آب، مقدار آمیلوز، وزن برنج پخته، نسبت طویل شدن دانه، نمرۀ ژلاتینه شدن و انبساط حجمی پس از طی یک دوره چهار ماهه نگهداری. در این بررسی، از طرح کاملاً تصادفی در قالب آزمایشات فاکتوریل 4×4 با چهار سطح غلظت گاز ازن (صفر پی.پی.ام ، 25 پی.پی.ام،50 پی.پی.ام و 75 پی.پی.ام) و چهار سطح مدت زمان ازن‌دهی (7، 5، 3 و 1 روز) استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که غلظت گاز ازن تأثیر معنیدار 0.01)>(P بر تمامی ویژگی‌های پخت دانۀ برنج مورد آزمایش به‌جز میزان انبساط حجمی، افزایش طول دانه، مدت زمان پخت، نمرۀ ژلاتینه شدن و مقدار آمیلوز دارد به‌طوری‌که بیشینۀ وزن برنج پخته (13.12 گرم)، جذب آب (8.12 گرم)، افت وزنی مواد جامد (0.59 گرم)، افزایش طول دانه یا میزان ری آمدن (1.428) (با اختلاف معنیدار (0.05>P) به‌ترتیب در غلظت‌های صفر پی.پی.ام ، 25 پی.پی.ام،50 پی.پی.ام و 75 پی.پی.ام و در مورد مدت زمان پخت (11.71 دقیقه)، نمرۀ ژلاتینه شدن (2.63) و میزان آمیلوز (23.24 درصد) (بدون اختلاف معنیدار (0.05>P) به‌ترتیب در غلظت‌های 25 پی.پی.ام، 50 پی.پی.ام و 75 پی.پی.ام مشاهده شد. ویژگی‌های انبساط حجمی (0.05>P) میزان مواد جامد و میزان آمیلوز (0.01>P) تحت تأثیر معنیدار تیمار مدت زمان ازن‌دهی بودند به‌طوری‌که بیشینۀ انبساط حجمی (4.16)، افت وزنی مواد جامد (0.613 گرم)، و میزان آمیلوز (24.80 درصد) به‌ترتیب در 1، 3 و 1 روز اتفاق افتاد. با توجه به اثر متقابل غلظت گاز ازن× مدت زمان ازن‌دهی توصیه میشود که برای انیار کردن دانۀ برنج، ازن‌دهی با غلظت 25 پی.پی.ام. به مدت 5 روز استفاده شود زیرا با اختلاف معنیدار (0.01>P) دارای بیشینۀ وزن برنج پخته (11.51 گرم) و میزان جذب آب (10.11 گرم) بدون تأثیر معنیدار (0.01>P) روی سایر ویژگی‌هاست.
بهداشت مواد غذایی
جلال محمدزاده؛ جواد زنگانه؛ علی رضا قدس ولی
چکیده
تولید جو مقام چهارم را در جهان دارد. مصرف جو با توجه به‌خواص مفید و مغذی آن، در اکثر کشورهای دنیا رو به افزایش است. در راستای جایگزینی روش‌های نوین و کم‌خطر برای افزایش عمرانباری غلات (به‌جای استفاده از سموم شیمیایی)، در این تحقیق تأثیر گاز ازن با دو متغیر غلظت ازن (25، 50 و 75 پی‌پی‌ام) در مدت زمان ازن‌دهی (3،1، 5 و 7 روز) در دانه جو (رقم ...
بیشتر
تولید جو مقام چهارم را در جهان دارد. مصرف جو با توجه به‌خواص مفید و مغذی آن، در اکثر کشورهای دنیا رو به افزایش است. در راستای جایگزینی روش‌های نوین و کم‌خطر برای افزایش عمرانباری غلات (به‌جای استفاده از سموم شیمیایی)، در این تحقیق تأثیر گاز ازن با دو متغیر غلظت ازن (25، 50 و 75 پی‌پی‌ام) در مدت زمان ازن‌دهی (3،1، 5 و 7 روز) در دانه جو (رقم ریحانه) در مقایسه با نمونه شاهد با تعیین ویژگی‌های انبارمانی جو به لحاظ کنترل رشد و گسترش قارچ‌ها، حشرات، قدرت جوانه‌زنی دانه و تغییرات خصوصیات کیفی دانهها بررسی شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد، افزایش غلظت ازن و زمان ازن‌دهی سبب افزایش کنترل رشد قارچ‌ها، گسترش سم قارچی آفلاتوکسین و آفات انباری میشود. آزمون مقایسه میانگین‌ها نشان داد، این افزایش در غلظت‌های بیشتر از 50 پی‌پی‌ام و زمان 3 روز ازن‌دهی معنیدار نیست (0.05>P). همچنین، استفاده از غلظت 75 پی‌پی‌ام گاز ازن در زمان‌های 1، 3، 5 و 7 روز سبب افزایش شاخص اسیدیته چربی و افزایش شاخص کربوکسیل نشاسته دانه جو، نسبت به نمونه شاهد، شده است. شرایط مختلف ازن‌دهی تا غلظت 50 پی‌پی‌ام در زمان‌های مختلف ازن دهی تأثیر معنی‌داری بر میزان پروتئین دانه جو ندارد (0.05>P). نتایج ارزیابی قدرت جوانه‌زنی دانهها نشان داد کاهش قوه نامیه در غلظت 50 تا روز پنجم ازن‌دهی، نسبت به نمونه شاهد، کاهش محسوسی نداشت و ازن‌دهی در شرایط 75 پی‌پی‌ام و در زمان 7 روز سبب کاهش قوه نامیه تا 31.5 درصد در دانه جو گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، استفاده از غلظت 50 پی‌پی‌ام در طی 3 روز ازن‌دهی برای نگهداری دانه جو را میتوان پیشنهاد کرد.
غذاهای فراسودمند
جلال محمدزاده؛ جواد زنگانه؛ علیرضا صابری
چکیده
امروزه استفاده از ترکیبات طبیعی به خصوص شیرین کننده ها در فرآورده های آردی اهمیت ویژه ای دارد. شربت سورگوم شیرینکننده ای است طبیعی و مغذی که میتواند جایگزینی مناسب برای شکر، به خصوص در بیسکویت و نان قندی، باشد. در این تحقیق، امکان استفاده از شربت سورگوم شیرین (رقم KFS2 کشت شده در ایستگاه تحقیقاتی گرگان) به جای ...
بیشتر
امروزه استفاده از ترکیبات طبیعی به خصوص شیرین کننده ها در فرآورده های آردی اهمیت ویژه ای دارد. شربت سورگوم شیرینکننده ای است طبیعی و مغذی که میتواند جایگزینی مناسب برای شکر، به خصوص در بیسکویت و نان قندی، باشد. در این تحقیق، امکان استفاده از شربت سورگوم شیرین (رقم KFS2 کشت شده در ایستگاه تحقیقاتی گرگان) به جای شکردر دو فرآورده آردی بیسکویت و نان قندی بررسی شده است. به این منظور در فرمولاسیون این محصولات نسبت های مختلفی از شربت سورگوم شیرین (صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد) به کار گرفته شد. خصوصیات فیزیکوشیمیایی، ارزیابی رنگ و ویژگی های حسی محصول نیز اندازه گیری شد. نتایج بررسی ها نشان داد، مصرف بیش از 50 درصد شربت سورگوم موجب کاهش ضریب گسترش، افزایش ضخامت بیسکویت، کاهش میزان روشنایی و زردی و افزایش شدت قرمزی رنگ نمونه‌های بیسکویت و نان قندی میشود. همچنین، نمونه های حاوی 75 و 100 درصد شریت سورگوم به طور معنی داری (0.05>p )، نسبت به شاهد، حجم کمتر و سفتی بیشتری دارند. آزمون ارزیابی حسی نیز نشان داد نمونه‌های بیسکویت و نان قندی حاوی 100 درصد شربت سورگوم کمترین امتیاز و نمونه‌های حاوی 25 و 50 درصد شربت سورگوم بیشترین امتیاز را از نظررنگ، عطر و طعم، بافت و پذیرش کلی کسب کردند (0.05>p ). بر اساس نتایج به دست آمده شربت سورگوم قابلیت آن را دارد تا 50 درصد، به جای شکر در فرمولاسیون بیسکویت و نان قندی وارد شود بی آنکه تغییری معنی دار نسبت به نمونه شاهد ایجاد شود.
جلال محمدزاده؛ محمدرضا احمدی
دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1387، ، صفحه 113-126
چکیده
روغن زیتون یکی از قدیمیترین روغنهای گیاهی است و ششمین منبع تأمین روغن جهان است. فرایند استخراج روغن زیتون نسبت به سایر منابع روغنی متفاوت است و روغن آن (روغن بکر) بهصورت مستقیم مصرف میشود، بنابراین تولید روغنی با حداکثر راندمان استخراج و کیفیت، با اهمیت است. بدین منظور در این تحقیق به بررسی اساسیترین مراحل فرایند ...
بیشتر
روغن زیتون یکی از قدیمیترین روغنهای گیاهی است و ششمین منبع تأمین روغن جهان است. فرایند استخراج روغن زیتون نسبت به سایر منابع روغنی متفاوت است و روغن آن (روغن بکر) بهصورت مستقیم مصرف میشود، بنابراین تولید روغنی با حداکثر راندمان استخراج و کیفیت، با اهمیت است. بدین منظور در این تحقیق به بررسی اساسیترین مراحل فرایند روغنکشی، (خردکردن میوه و مالاکسیون یا ورزدادن خمیر زیتون) که در راندمان استخراج و کیفیت روغن بسیار تأثیرگذارند پرداخته شده است تا شرایط بهینه استخراج بهدست آید. لذا تیمارهای خردکردن (یکبار خردکردن و دوبار خردکردن) و شرایط ورزدادن از نظر دما (25، 35، 45، و 60 درجة سانتیگراد)، و مدت زمان ورزدادن (15، 30، 45 و 60 دقیقه) آزمایش شد و ضمن اندازهگیری راندمان استحصال روغن، خصوصیات کیفی روغن مانند اسیدیته، پراکسید، رنگ، و کربونیل آن نیز بررسی شد. نتایج نشان داد که دفعات خردکردن تنها بر راندمان استخراج تأثیر دارد و بر خصوصیات کیفی روغن اثر این عامل معنیدار نیست. افزایش دما و مدت زمان ورزدادن راندمان را افزایش میدهد اما این افزایش تا دقیقة 45 و دمای 35 درجة سانتیگراد ادامه دارد و از آن به بعد افزایشی مشاهده نمیشود. خصوصیات کیفی روغن نیز در این شرایط دارای کمترین تغییرات است و بهعبارت دیگر کاهش کیفی روغن معنیدار نیست. بنابراین میتوان گفت استخراج روغن در شرایط دو بار خردکردن و ورزدادن در دمای 35 درجة سانتیگراد طی 45 دقیقه، مناسبترین راندمان استخراج با بهترین کیفیت را به دنبال دارد.
جلال محمدزاده؛ مسعود یقبانی
دوره 7، شماره 4 ، اسفند 1385، ، صفحه 129-138
چکیده
کنجاله کلزا 43-38 درصد پروتئین دارد و از نظر کیفی پروتئینهای آن ترکیبی از اسیدهای آمینه مناسب و در حد دانههای غلات است. تولید ایزوله پروتئینی در واقع هم موجب استفاده بهینه از کنجاله کلزا میشود و هم به عنوان منبع انرژی و پروتئین جهت تقویت و غنیسازی اکثر مواد غذایی میتواند به کار رود. استخراجپذیری و رسوب پروتئینهای ...
بیشتر
کنجاله کلزا 43-38 درصد پروتئین دارد و از نظر کیفی پروتئینهای آن ترکیبی از اسیدهای آمینه مناسب و در حد دانههای غلات است. تولید ایزوله پروتئینی در واقع هم موجب استفاده بهینه از کنجاله کلزا میشود و هم به عنوان منبع انرژی و پروتئین جهت تقویت و غنیسازی اکثر مواد غذایی میتواند به کار رود. استخراجپذیری و رسوب پروتئینهای کنجالة کلزا تابعی از pH و در هر رقم متفاوت است. در این تحقیق، رقم PF7045.91، با دو تیمار pH استخراج پروتئین در سه سطح (10، 11 و 12) و pH ترسیب پروتئین نیز در سه سطح (5/4، 5/5 و 5/6) در نظر گرفته شد، تا ضمن تعیین شرایط بهینة تولید ایزوله پروتئینی بعضی از خواص کیفی آن نیز مشخص شود. نتایج نشان میدهد که بهترین شرایط جهت تهیة ایزوله پروتئینی، استخراج در شرایط قلیایی با 12= pH و رسوب پروتئین در نقطه 5/5= pH بوده است. در این شرایط، ایزوله تولیدی دارای 1/88 درصد پروتئین با مقدار وزنی 3/15 درصد (بر اساس وزن اولیه کنجاله) است. همچنین، مقدار اسیدفیتیک ایزوله در این شرایط بسیار کم و در حد 4/0 درصد است. مقدار گلوکوزینولات کنجاله مصرفی و ایزوله پروتئینی حاصل بسیار پایین و در همة شرایط غیر قابل اندازهگیری است.
جلال محمدزاده؛ رضا فامیل مومن؛ ندا مفتون آزاد
دوره 7، شماره 1 ، خرداد 1385، ، صفحه 111-124
چکیده
هدف از پوستگیری دانة کلزا کاهش مقدار فیبر، بهبود ارزش غذایی کنجاله، و بالا بردن راندمان استخراج و کیفیت روغن است. اتصال بین پوسته و مغز دانه بسیار قوی است، لذا قبل از پوستگیری دانهها باید مشروط شوند. بدین منظور دانة کلزا، تحت تأثیر دو تیمار مرطوب کردن شامل خیساندن در آب مقطر با دمای 22 درجة سانتیگراد به مدت 70 ...
بیشتر
هدف از پوستگیری دانة کلزا کاهش مقدار فیبر، بهبود ارزش غذایی کنجاله، و بالا بردن راندمان استخراج و کیفیت روغن است. اتصال بین پوسته و مغز دانه بسیار قوی است، لذا قبل از پوستگیری دانهها باید مشروط شوند. بدین منظور دانة کلزا، تحت تأثیر دو تیمار مرطوب کردن شامل خیساندن در آب مقطر با دمای 22 درجة سانتیگراد به مدت 70 و 100 دقیقه، بخار دادن با بخار اشباع و بخار تحت فشار هر کدام به مدت 5 و 10 دقیقه، و سپس تیمار خشک کردن در سه سطح، آفتابی، هوای گرم 55، و 65 درجة سانتیگراد قرار گرفتند. نتایج نشان داد روش خیساندن به مدت 100 دقیقه و خشک کردن در دمای 65 درجه سانتیگراد بیشترین راندمان پوستگیری (5/86 درصد) را دارد، در حالی که استفاده از بخار اشباع به مدت 5 دقیقه و خشک کردن آفتابی دارای کمترین راندمان پوستگیری است. مقایسة میانگین‌ها نیز نشان داد که مقدار روغن در دو روش خیساندن به مدت 70 و 100 دقیقه و خشک کردن در دماهای 55 و 65 درجة سانتیگراد تفاوت معنی‌داری دیده نشد، اگرچه نسبت به سایر روشها بالاتر بود. شرایط مختلف پوستگیری نیز در تمامی موارد بر مقدار اسیدیته و عدد پراکسید، یا به عبارت دیگر کیفیت روغن استحصالی تأثیر معنی‌داری نداشته است.
